Tuż przed świętami na Listę Produktów Tradycyjnych, prowadzoną przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, został wpisany kolejny produkt z naszego województwa – słodki, jajeczny ajerlikier. Jest to 70 produkt tradycyjny z Opolszczyzny.
Wniosek o wpisanie ajerlikieru złożyli Piotr i Anna Szafrańscy z Pasieki na Kabachach z Popielowa, którzy udowodnili, że na terenie wsi Popielów wyroby alkoholowe były znane już w średniowieczu. Świadczą o tym zapisy w dokumencie lokacyjnym wsi. Ludność większe ilości napojów alkoholowych wypijała w czasie zapustów czyli karnawału, a śląska gospodyni zawsze miała w spiżarce schowaną buteleczkę ajerkoniaku na wszelki wypadek. Bez podania ajerkoniaku nie mogłaby się obejść żadna większa śląska uroczystość.
Głównymi surowcami są spirytus, żółtka z wiejskich jaj, mleko i cukier. Ponadto w śląskich domach gospodynie przygotowywały wersję waniliową i czekoladową (w gwarze: ajerlikier wanilowy lub siokoladowy/szekuladowy). Likier posiada barwę żółtą o odcieniu zależnym od koloru żółtek użytych do produkcji. Wersję czekoladową sporządza się dodając kakao do ucieranych jajek z cukrem lub roztopioną czekoladę.
Słodkie likiery i nalewki powstały już prawdopodobnie w starożytności. Pierwszy popularny likier wymyślił ojciec sztuki lekarskiej Hipokrates i był to napój naturalnie fermentowany o niewielkiej zawartości alkoholu. W wieku VIII nastąpił przełom w produkcji alkoholu, arabscy alchemicy przeprowadzili wtedy pierwszą destylację wina i otrzymali pierwszy bimber w historii. Napoje zwane likworami zaczęli produkować Włosi w XVI w., wtedy też likiery zaczęły pojawiać się w Polsce.
O tym, iż na terenie wsi Popielów wyroby alkoholowe były znane już w średniowieczu świadczą zapisy w dokumencie lokacyjnym wsi. Ludność regionu większe ilości napojów alkoholowych wypijała w czasie zapustów czyli karnawału, a śląska gospodyni zawsze miała w spiżarce schowaną buteleczkę ajerkoniaku na wszelki wypadek: „(…)nie można sobie wyobrazić tych swawoli bez dodatku tak charakterystycznych dla Śląska napojów jak : piwo jasne lub ciemne […] likier wiśniowy, ajerkoniak czyli likier jajeczny lub likier kakaowy” (Elżbieta Łabońska, Śląska kucharka doskonała, Fundacja dla Śląskiego Instytutu Naukowego, Katowice 1989, s. 160). Bez podania ajerlikieru nie mogła by się obejść żadna większa śląska uroczystość. Tak więc, był on ujęty także w menu weselnym „do ciast na podwieczorek obowiązkowo podaje się od dawna kawę naturalną, parzoną w dzbankach, […] w porze podwieczorku podaje się również likier jajeczny i likier czekoladowy lub wiśniowy” (Elżbieta Łabońska, Śląska kucharka doskonała, Fundacja dla Śląskiego Instytutu Naukowego, Katowice 1989, s. 267).
Anna Myszyńska, znana śląska gawędziarka pochodząca z Kórnicy k/Głogówka, w jednej ze swoich książek pisze o ajerlikierze w rozdziale, w którym wspomina bale sylwestrowe z okresu swojej młodości „Gorzoła to wszyscy ze spirytusu robili i mieszali ze sokam albo nalewką, kobity robiły kanałówki abo ajerkoniak i zabawa przi tyj była fest a fest (…)(– fragment książki „Śląskie rozprawianie z okolic Białej, Głogówka i Krapkowic, Biała Prudnicka 2006 r., s. 40).
Na Śląsku Opolskim każda gospodyni przygotowuje odmienną wersję ajerlikieru. Przepis jest bardzo strzeżony i przekazywany ustnie z pokolenia na pokolenie. Najczęściej różnice w przepisach polegają na różnych proporcjach używanych składników. Gospodyni musi posiąść dużą wprawę, aby przy mieszaniu składników likier się nie zwarzył, co często się zdarza i zniechęca do jego produkcji sposobem domowym. Ajerlikier przygotowywany jest również w wersji waniliowej lub czekoladowej. Wersję czekoladową sporządza się dodając kakao do ucieranych jajek z cukrem lub roztopioną czekoladę. Ta wersja na Śląsku Opolskim zwana jest pod nazwą: ajer likier siokoladowy lub szekuladówy.
Przypomnijmy, że w ostatnim czasie na Listę Produktów Tradycyjnych wpisane zostały m.in: pranzunki, żur żyniaty, zupa rakowa, babka zista, krośnicka szpajza, masło czyszeckie czy polewka z maślanki. Dwa z naszych produktów, wpisanych wcześniej na listę, poszczycić się mogą unijnym logo Chronionego Oznaczenia Geograficznego, tj. kołacz śląski/kołocz śląski oraz krupnioki śląskie.
