Po serii artykułów dotyczących gospodarki odpadami, cieszących się dużą popularnością, Spółka PROWOD rozpoczyna cykl artykułów o wodzie. W najbliższym czasie pojawiać się będą reportaże na temat najcenniejszego dobra jakie mamy na Ziemi – wody.
Woda na naszej planecie zgromadzona jest w morzach, oceanach, jeziorach, rzekach, bagnach, pokrywie śnieżnej, lodowcach i zbiornikach wód podziemnych. Występuje w trzech stanach skupienia – gazowym (para wodna), ciekłym (woda) i stałym (lód).
Nieustanny jej ruch zapewnia życie na Ziemi. Cząsteczki wody przemieszczają się pomiędzy wodami atmosferycznymi, powierzchniowymi i podziemnymi. Tym samym podlegają ciągłym przemianom fazowym, zmieniając kilkakrotnie swój stan skupienia.
Cykl hydrologiczny (obieg wody w przyrodzie), to nic innego jak krążenie wody między atmosferą, hydrosferą i litosferą, zachodzące na skutek wpływu Słońca, siły grawitacyjnej i ruchu Ziemi. Obieg wody trwa od miliardów lat i całe życie na Ziemi jest od niego zależne. Przebieg cyklu hydrologicznego ilustruje poniższy schemat.
źródło: https://www.pfozw.org.pl/zrodlo-wiedzy/stany-skupienia/
Obieg wody nie ma punktu początkowego, ale możemy prześledzić cały cykl rozpoczynając od oceanu, gdzie zachodzi parowanie wody z powierzchni. Woda ta unosząc się ulega kondensacji, tworząc chmury.
Cyrkulacja atmosferyczna przenosi parę wodną i wodę zgromadzoną w chmurach nad ląd, na który w postaci opadów dostarczana jest wilgoć. Część wody spadającej na powierzchnię w postaci opadów paruje, część wsiąka w podłoże (infiltruje), a wody powierzchniowe i podziemne (spływ powierzchniowy i podziemny) dążą do oceanów zamykając cykl hydrologiczny.
Pełny, zamknięty cykl krążenia wody, pomiędzy oceanem, atmosferą i lądem obejmujący wszystkie przemiany wody nazywamy dużym obiegiem (w skali całego globu) natomiast krążenie wody, które obejmuje tylko parowanie i opad i zachodzi pomiędzy atmosferą i lądem lub atmosferą i oceanem – małym obiegiem wody (w skali lokalnej).
Poza procesem parowania wody z powierzchni (ewaporacja) ma miejsce także parowanie fizjologiczne roślin zwane transpiracją. W procesie tym para wodna uwalniana jest do atmosfery przez aparaty szparkowe roślin. Proces ten umożliwia roślinom przewodzenie wody przez tkanki roślinne oraz termoregulację.
Parowanie z oceanów jest podstawowym sposobem przedostawania się wody do atmosfery. Wielkie powierzchnie oceanów (zajmujące około 70% powierzchni Ziemi) stwarzają ogromne możliwości parowania. W skali globalnej objętość parującej wody jest tego samego rzędu co objętość wody docierającej do powierzchni Ziemi z opadami. Wygląda to jednak różnie w różnych regionach geograficznych. Nad oceanami parowanie jest zdecydowanie większe niż opady, podczas gdy nad lądami opady przewyższają parowanie.
Ogólna ilość wody w cyklu hydrologicznym nie zmienia się. Każdego roku w dużym obiegu krąży zaledwie 0,04% wszystkich zapasów wodnych hydrosfery. Można więc zauważyć, że życie na Ziemi trwa dzięki zaledwie "kropli" całkowitych zasobów wodnych. Z tego większość, bo 80% wód uczestnicy w małym obiegu ocean – atmosfera, a zaledwie 20% w małym obiegu między atmosferą a lądem.
Czas wymiany cząsteczki wody w obiegu jest bardzo zróżnicowany. W atmosferze wymienia się ona co 8 – 10 dni, w rzekach – średnio co dwa tygodnie, w glebie – nawet około roku. Z kolei w wodach podziemnych i lodowcach wymiana ta trwa nawet kilka tysięcy lat.
Należy zdać sobie sprawę z tego, że to człowiek poprzez swoją działalność w coraz większym stopniu wpływa na naturalny obieg wody. Skutkiem tego jest obniżenie się poziomu wód podziemnych, zanieczyszczeniu ulegają wody gruntowe, powierzchniowe i atmosferyczne, coraz mniejszą powierzchnię stanowią tereny o właściwościach retencyjnych.
Mimo, że obieg wody gwarantuje zachowanie stałej jej ilości, jednak należy pamiętać, że zasoby dostępnej wody pitnej stale się zmniejszają. Jest to spowodowane zarówno zanieczyszczeniami źródeł, topnieniem lodowców, rozwojem przemysłu oraz wzrostem urbanizacji, które to prowadzą do większego zużycie wody niż możliwość uzupełnienia jej zasobów w wyniku naturalnych procesów. Dlatego pamiętajmy, że każdy z nas może mieć swój wkład w oszczędzanie tego życiodajnego płynu.
Źródła:
https://water.usgs.gov/edu/watercyclepolish.html
https://www.pfozw.org.pl/zrodlo-wiedzy/stany-skupienia/
https://www.scholaris.pl/resources/run/id/50881
