Nieodłącznym aspektem Świąt Wielkanocnych jest Lany Poniedziałek. Zwyczaj ten zwany „śmigusem dyngusem” początkowo związany był z obrzędami Słowian, którzy w ten sposób wyrażali radość po odejściu zimy i nadejściu wiosny.
Początkowo „śmigus” i „dyngus” były odrębnymi zwyczajami, jednak z czasem zlały się ze sobą w jeden i przestano je od siebie odróżniać. Dzisiejszy śmigus dyngus jest świętem ruchomym i jak powszechnie wiadomo polega na oblewaniu kobiet wodą.
Niegdyś śmigus polegał na symbolicznym biciu witkami wierzby lub palmami po nogach i oblewaniu się zimną wodą, co symbolizowało wiosenne oczyszczenie z brudu oraz chorób. Na śmigus nałożył się zwyczaj dyngusowania, który dawał możliwość wykupienia się pisankami od podwójnego lania. Po słowiańsku zwyczaj nazywał się włóczebny i polegał również na odwiedzaniu innych osób. Dyngus wywodził się od wiosennego zwyczaju składania wzajemnych wizyt u znajomych i rodziny połączonych ze zwyczajowym poczęstunkiem,a także i podarunkiem, zaopatrzeniem w żywność na drogę. Był obchodzony w taki sam sposób jak zwyczaj włóczebny.
W Polsce pierwsze wzmianki o zwyczajach śmigusowo-dyngusowych pochodzą z XV wieku, z ustaw synodu diecezji poznańskiej z 1420 roku.
Według Słowian oblewanie się wodą miało sprzyjać płodności, dlatego też przede wszystkim oblewano panny na wydaniu. Młoda kobieta, której nie oblano, czuła się obrażona i zaniepokojona, gdyż oznaczało to brak zainteresowania ze strony miejscowych kawalerów. Z kolei chłopiec, który oblał więcej dam mógł czuć większe szczęście i powodzenie w roku. Niegdyś dziewczęta miały prawo do rewanżu dopiero następnego dnia, we wtorek wielkanocny. W niektórych regionach ta tradycja praktykowana jest do dzisiaj.
Ten słowiański zwyczaj przetrwał również w pobliskich krajach środkowej Europy, ale z pierwotnymi tradycjami. Jest znany na Morawach jako szmigrust lub oblevacka, Słowacji jako oblievacka lub kupacka oraz w regionach zachodniej Ukrainy. W XVI wieku słowiańską tradycję bardzo powszechnie przejęli Węgrzy. Do dziś praktykuje się tam oblewanie dam wodą i perfumami w lany poniedziałek.
Dziś śmigus-dyngus jest zabawą o charakterze ludowym. W odróżnieniu od pierwotnych tradycji, wodą oblewane są wszystkie kobiety. Współcześnie dla dzieci zostały upowszechnione specjalne gadżety służące do oblewania wodą. Upowszechniło się także stosowanie perfum lub wody kolońskiej. Śmigus-dyngus również mocno spopularyzował się w USA wśród polskiej społeczności. Najbardziej obchodzony jest w Bufallo. Corocznie organizuje się tam okazałe parady, w ramach poszerzania zwyczaju przez polską społeczność.
Źródło:
1.www.historiamniejznanaizapomniana.wordpress.com
2.www.urloplandia.pl
