1 września 2016 r. w Kurii Diecezji Opolskiej rozpoczął dyżur Delegat Biskupa ds. ochrony dzieci i młodzieży. Zadaniem Delegata, który działa z wyraźnego polecenia Biskupa Ordynariusza, jest przyjmowanie zgłoszeń o nadużyciach seksualnych osób duchownych względem osób małoletnich, czyli tych, które nie ukończyły jeszcze 18. roku życia. Delegat wysłuchuje osobę zgłaszającą nadużycie seksualne, pomaga poszkodowanym w uzyskaniu niezbędnej pomocy psychologicznej, prawnej i duszpasterskiej oraz przeprowadza dochodzenie wstępne w danej sprawie. Na mocy dekretu Biskupa Ordynariusza Delegatem ds. ochrony dzieci i młodzieży został mianowany ks. Sylwester Pruski.
Ochrona dzieci i młodzieży przed wykorzystaniem seksualnym jest projektem, który w Kościele Katolickim w Polsce jest realizowany od 2009 r. 16 maja 2011 r. Kongregacja Nauki Wiary opublikowała „Okólnik do Konferencji Episkopatów w sprawie opracowania «Wytycznych» dotyczących sposobów postępowania w przypadku nadużyć seksualnych popełnionych przez duchownych wobec osób niepełnoletnich”. Dokument ten zobowiązał Episkopaty całego świata do przygotowania programu działania w sprawie nadużyć seksualnych duchowieństwa wobec małoletnich. Konferencja Episkopatu Polski w dniu 14 marca 2012 r. przyjęła „Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia” i 8 i 9 października 2013 r. biskupi polscy przyjęli trzy aneksy do owych „Wytycznych”. Powyższe dokumenty, po tym jak zostały poprawione na wniosek Stolicy Apostolskiej, a następnie przez nią zaakceptowane, są obowiązujące dla Kościoła w Polsce od października 2014 r.
Odpowiedzialnym za realizację programu ochrony dzieci i młodzieży na terenie Polski jest o. Adam Żak SJ, mianowany na tę funkcję 22 czerwca 2013 r. Z jego inicjatywy przy Akademii Ignatianum w Krakowie powstało Centrum Ochrony Dziecka, którego zadaniem jest opracowywanie programów prewencji, szkolenie wolontariuszy i specjalistów w walce z nadużyciami seksualnymi wobec małoletnich, a także przyczynianie się do tworzenia bezpiecznych środowisk dla dzieci i młodzieży w posłudze duszpasterskiej, formacyjnej i wychowawczej Kościoła w Polsce.
6 czerwca 2017 r. przyjęto aneks do „Wytycznych” związany z nowelizacją art. 240 Kodeksu Karnego. Nowelizacja ta zakłada, że każdy, kto ma wiarygodną wiadomość o przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art. 118a, art. 120–124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art. 156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252 lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Wśród wymienionych artykułów znajduje się wykorzystanie seksualne bezradności i niepoczytalności (art. 198) oraz obcowanie płciowe z małoletnim (art. 200). Ktokolwiek zatem wejdzie w posiadanie wiarygodnej informacji na temat wyżej wymienionych przestępstw, ma obowiązek niezwłocznie zgłosić je do organów ścigania.
Pojawiają się tutaj trzy terminy warte wyjaśnienia:
– wiarygodna informacja: kto wie kim jest oskarżony o przestępstwo, kim osoba poszkodowana oraz jaki jest charakter przestępstwa powinien dokonać zgłoszenia do organów ścigania;
– niezwłocznie: to znaczy po czasie, który jest niezbędny do uwiarygodnienia informacji i sporządzenia zgłoszenia;
– organa ścigania: nie musi to być prokuratura, zgłoszenia można dokonać również na policji.
Obowiązku dokonania zgłoszenia nie ma pokrzywdzony danym czynem. Kapłan, który informację o przestępstwie posiadł w ramach sprawowania sakramentu pokuty, także jest zwolniony z obowiązku dokonania zgłoszenia o przestępstwie. Co do wiedzy uzyskanej w ramach kierownictwa duchowego przygotowywana jest interpretacja prawna, ale w praktyce wiedzę tę należy traktować tak jak dotychczas, czyli jako tajemnicę spowiedzi. Nie jest to jednak przeszkodą do tego, by pomóc osobie poszkodowanej i przekonać ją do zgłoszenia przestępstwa na forum zewnętrznym, w czym także pomaga Delegat. Trzeba tutaj dodać, że nowelizacja art. 240 KK nie dotyczy wydarzenia, ale posiadania wiedzy. Obowiązkowe jest zatem zgłoszenie do organów ścigania także tych przestępstw, które wydarzyły się przed wejściem nowelizacji w życie, nawet jeżeli uległy one przedawnieniu, ponieważ określenie przedawnienia leży w kompetencji odpowiedniej władzy.
Ofiarom wykorzystania seksualnego pomaga nie tylko Kościół Katolicki, ale też powołane w tym celu organizacje i fundacje. Poszukując pomocy należy jednak być ostrożnym, ponieważ nie wszystkie fundacje jako pierwszy cel swojego działania mają pomoc poszkodowanemu. Godna polecenia jest, działająca całkowicie niezależnie od Kościoła, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę, która pomaga ofiarom przemocy seksualnej, przede wszystkim osobom małoletnim. Fundacja ta przygotowała także obszerny „Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce”, który uzmysławia nam, że wykorzystanie seksualne dzieci i osób małoletnich jest problemem obecnym nie tylko w Kościele, ale też w całym społeczeństwie.
Papież Franciszek w wystąpieniu do członków papieskiej Komisji ds. Ochrony nieletnich dnia 21 września 2017 r. powiedział jednoznacznie:
„Dlatego dziś jeszcze raz powtarzam, że Kościół na wszystkich szczeblach będzie reagował, stosując najsurowsze środki względem tych wszystkich, którzy zdradzili swoje powołanie i dopuszczali się nadużyć na dzieciach Bożych. Środki dyscyplinarne, jakie przyjęły Kościoły partykularne, muszą być stosowane względem wszystkich osób pracujących w instytucjach Kościoła. Jednakże pierwszorzędna odpowiedzialność spoczywa na biskupach, kapłanach i zakonnikach — tych, którzy otrzymali od Pana powołanie do ofiarowania swojego życia w służbie, włączając w to czujną ochronę wszystkich dzieci, młodzieży i bezbronnych dorosłych. Z tego względu Kościół nieodwołalnie i na wszystkich szczeblach zamierza stosować w odniesieniu do nadużyć seksualnych w stosunku do nieletnich zasadę «zerowej tolerancji».”
Jesteśmy zatem wszyscy wezwani do wzięcia odpowiedzialności za dzieci, młodzież i bezbronnych dorosłych w Kościele, a tworzony wciąż w Polsce program ochrony dzieci i młodzieży, w ramach którego działa także Delegat Biskupa, ma nam pomóc w wypełnieniu tego jakże ważnego zadania. To prawda, że Ojciec Święty jako odpowiedzialnych wskazuje na pierwszym miejscu biskupów, kapłanów i zakonników, jednakże nieodzowna w realizacji programu ochrony dzieci i młodzieży jest pomoc świeckich osób i instytucji oraz gorliwa modlitwa wiernych o oczyszczenie Kościoła.
Na stronie internetowej Diecezji Opolskiej, w zakładce „Instytucje” – „Ochrona Dzieci i Młodzieży” można zapoznać się z niektórymi dokumentami oraz innymi ważnymi i przydatnymi tekstami związanymi z przeciwdziałaniem nadużyciom seksualnym wobec osób małoletnich.
Delegat pełni dyżury w każdy piątek w godzinach 8:00–13:00 oraz 14:00–16:00 w Kurii Diecezji Opolskiej.
Możliwy jest też kontakt:
– mailowy: delegat@diecezja.opole.pl
– telefoniczny: 77 454 38 37
