Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach piątym polskim obiektem wyróżnionym Znakiem Dziedzictwa Europejskiego.
Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach znalazło się na prestiżowej liście dziesięciu obiektów dziedzictwa kulturowego uhonorowanych Znakiem Dziedzictwa Europejskiego 2019. Decyzja Komisji Europejskiej została ogłoszona 31 marca br. Wyróżnienie jest przyznawane przez niezależnych ekspertów miejscom, które odegrały szczególną rolę w kształtowaniu historii i kultury Europy lub rozwoju wartości stanowiących fundament integracji europejskiej.
Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach
Miejscem Pamięci Narodowej w Łambinowicach (woj. opolskie) to obszar, który tworzą tereny poobozowe oraz cmentarze wojenne. Jest to unikalne świadectwo eskalacji konfliktów wojennych – od XIX-wiecznej wojny prusko-francuskiej, poprzez I wojnę św., po apogeum przemocy i łamania praw człowieka w latach II wojny światowej, kiedy istniał tu jeden z największych kompleksów obozowych Wehrmachtu w Europie – stalagi Lamsdorf. W Łambinowicach zachowały się także materialne dowody społecznych konsekwencji konfliktów wojennych (i zmiany granic), związane z historią obozów dla migrującej ludności cywilnej: niemieckiego (1921–1924) i polskiego (obóz pracy 1945–1946). Obiekt wyróżnia zatem wielowarstwowy przekaz historyczny, zapisany w zachowanych artefaktach, widocznych szczególnie w krajobrazie, który tworzą pozostałości poobozowe, Stary Cmentarz Jeniecki, głównie z grobami z 1871 r oraz z lat 1914–1919, Cmentarz Jeńców Radzieckich z masowymi mogiłami oraz Pomnik Martyrologii Jeńców Wojennych, poświęcony wszystkim jeńcom alianckim Lamsdorf z lat 1939-1945, a także Cmentarz Ofiar Obozu Pracy 1945–1946.
Jest to miejsce o wymiarze europejskim. Jako relikt obozów tworzonych w czasie wojen i bezpośrednio po ich zakończeniu, przypomina traumatyczne karty w europejskiej historii – powtarzalność wojen, towarzyszącą im systemową przemoc, dyskryminację na tle etnicznym i religijnym oraz negację wolności i równości. Istnieniem powojennych obozów dla migrującej ludności uświadamia dotkliwe i długotrwałe skutki konfliktów zbrojnych. Upamiętnia ofiary z wielu krajów Europy (i świata), a także buduje prospektywny przekaz edukacyjny i obywatelski wokół konieczności przestrzegania praw człowieka.
Tym szczególnym miejscem od 55 lat opiekuje się znajdujące się na jego terenie Centralne Muzeum Jeńców Wojennych, instytucja o szerokim, nie mającym odpowiednika wśród europejskich muzeów spektrum działalności. Dotyczy ona dwóch jenieckich systemów państw totalitarnych w Europie w lat II wojny światowej – III Rzeszy i ZSRR. Muzeum jest instytucją kultury Samorządu Województwa Opolskiego, od 1 stycznia 2018 r. współprowadzoną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Należy do muzeów martyrologicznych, powstałych w Polsce po II wojnie światowej w celu dokumentowania zbrodni wojennych, pielęgnowania pamięci o ich ofiarach i służenia przestrodze.
Centralne Muzeum Jeńców Wojennych gromadzi, przechowuje, opracowuje, digitalizuje i udostępnia liczne muzealia i archiwalia. Jego specjalistyczne zbiory należą do najcenniejszych i najbogatszych w Polsce. Są podstawą działalności informacyjnej dla wszystkich zainteresowanych losami jeńców wojennych w latach II wojny światowej, a także intensywnej i bogatej pracy badawczej, wydawniczej, wystawienniczej, oraz cenionej działalności edukacyjnej.
Znak Dziedzictwa Europejskiego
Znak Dziedzictwa Europejskiego jest wyróżnieniem przyznawanym obiektom dziedzictwa kulturowego, które odegrały szczególną rolę w kształtowaniu historii i kultury Europy lub rozwoju wartości stanowiących fundament integracji europejskiej.
Ogólnym celem Znaku Dziedzictwa Europejskiego jest wzmocnienie wśród obywateli Europy, w szczególności u młodych ludzi, poczucia przynależności do Unii Europejskiej w oparciu o wspólne wartości, elementy europejskiej historii i dziedzictwa kulturowego, a także uznanie walorów różnorodności krajowej i regionalnej oraz wzmocnienie wzajemnego zrozumienia i dialogu międzykulturowego.
Mając na uwadze powyższe, Znak Dziedzictwa Europejskiego jest przyznawany obiektom, które mają istotną europejską wartość symboliczną i podkreślają wspólną historię Europy oraz europejskie wartości, będące fundamentem procesu integracji europejskiej.
Polskie obiekty uhonorowane Znakiem Dziedzictwa Europejskiego
Wśród wyróżnionych prestiżowym Znakiem Dziedzictwa Europejskiego znajdowały się dotychczas cztery obiekty. Trzy z nich: Unia Lubelska, zawarta między Polską i Litwą w 1569 roku i miejsca upamiętniające Unię, tj. Kościół p. w. Św. Stanisława wraz z Klasztorem Dominikanów, Kościół św. Trójcy oraz pomnik Unii Lubelskiej w Lublinie, Historyczna Stocznia Gdańska i obiekty związane z powstaniem „Solidarności” oraz Konstytucja 3 Maja zostały uhonorowane ZDE w 2015 r. Rok później wyróżnienie przyznano Cmentarzowi Wojennemu nr 123 – Łużna-Pustki z okresu I wojny światowej. Miejsce Pamięci Narodowej w Łambinowicach jest piątym polskim obiektem uhonorowanym Znakiem Dziedzictwa Europejskiego.
Fot. Centralne Muzeum Jeńców Wojennych
