We antreju przi kafeju. We kozdej wsi inacej

W poszczególnych odcinkach prezentujemy pokonkursowe prace Regionalnego Konkursu Literackiego „Ze Śląskiem na ty”. Imprezę od 25 lat organizuje Łubniański Ośrodek Kultury.

Sebastian Macioszek
PSP w Starych Siołkowicach
opiekun: mgr Ewa Moździoch
praca z roku 2017, miejsce I

We kozdej wsi inacej

Zawse sie śmieja, jak moja mama gołdoł kapusta ze spyrką, a ołma – kapusta ze skwiyrckóma. Powiydźcie mi, camu to tak je. Zołdyn nie wiy camu, ale wsyscy wió, ło co chodzi, a kapusta i tak jednako smakuje, sie to je łokrołsónoł ze spyrką cy tes ze skwiyrckóma. Anó, bo mama dostała się do Siołkowic ze Żejlaznej zzoł Łodry i tan tak gołdajó. Tak samo je ze krojyniy chleba. Ołma powiy „ukrojyła ejch ci śnitka chleba”, a mama zaś „ukrołach ci śnytka chleba”. Ale joł jus dobrze wia, ize to je to samo i jak bana głodny, to jednako smakuje ta śnitka, byleby yno była, a jescy lepiej, byleby na niej co dobrego było. Tes mi ołma robi pozgane kartołfle na łobiołd, a mama śtampowane. A to je jedno i to samo: purée. I to purée jes rołs ze zsiadłym mlyky, a rołs ze kwaśny mlyky. I to tes je to samo. U nołs tes gołdajó drzwi, a u drugich ołpów za Łodrą dwiyrzi, testo śmiyśnie. Ale co tu daleko łowić. Siołkowice niedaleko Popilowa, a tes inacej niechtore rzecy nazywajó. My na agrest powiymy „busiki”, a we sónsiejdni Popilowie „wieprzki”. Ale nierołs je śmiychu z tego co niemiara, co moł busik do wieprzka? Na brzoskwinie powiymy u nołs „fyrsichy”, a we Popilowie robió kómpot z „fyszków”. We Krościcach, we drugej wsi po sómsiejdzku, na rowy gołdajó „przikop”, a dyć to je krzipop.

Połra razy ejch sie tak przisuchowoł, jak na fajerze gołdajó nase ciotki i ujki. To je trocha śmiyśnie tak suchać, jak starsi sie łosprawiajó. Kozdy inacej, ale i tak sie wsyscy pochytać umiymy, ło cy to gołdómy. Mój ołpa robiył piyrwej z taky kolegą zza Łopoloł (chyba był spod Prószkowa). Łosprawioł mu, jak to jechoł „kiełóm” i wjechoł pod auto. Ołpa się pytoł, jaki to kieł, cós to takygo, a łón mu gołdoł, ze jechoł rowerem. Nie umioł to pejdziejć, ze jechoł na kole? Sprołwdzoł sie powiedzyniy: co kraj, to łobycaj, a my powiymy, co wiejś, to inacej gołdajó. Tak sie myśla niech gołdajó jak chcó, w kozdej wsi inacej. Byleby yno tak po nasymu gołdali i tego, co łod wiejla lołt nase mamy, papy, ołpowie i praołpowie piejlyngnowali – nie zapómniejli. Jednak kans sie potraciyło tych dołwnych słówków. Bo chtós tera wiy, co to je stancny? A to je po prostu chory. Piyrwej pejdziejli „łostankoł sie i łostoł w dóma lezejć w łósku”.

Tera jus mało chto by tak pejdzioł. A wiycie, co to są trzołski? Na trzołski sie łaziyło do lasa, zbiyrało sie małe, suche patycki, gałónski i ciyniutky drewecka. A jak nie z lasa, to trzołski sie wybiyrało ze rzołzu przi rómbaniu drzewa. Trzołski suzyły do łozpołlanioł łognia w piecu. Tera zamiast trzołsków do łozpołlanioł suzy jus bardzo cansto automat abo kómputer, a cansto to ze kómórką idzie zapołlić, tak ejch słysoł jus. Jejdzies sobie ze Łopoloł ałty do dóm, wiys, ize w dóma be zimno, nó to naśtalujes w tej kómórce i jak przijejdzies do chałpy, to mołs wsandzie ciepło. Łogiyń zrobi sie sóm! To są cudyńka. Ani do kóminków nie trza trzołsków, bo je ekstrarozpałka, podpołlis i mołs łogiyń. Nie yno trzołski były do łozpołlanioł, suzuły tes do tego scypki. Scypki abo smolne drzewo, jak to ołma pejdziała, bo łogiyń jy zarołs chyciył i jus się łosmołlyły, to znacy zapołlyły. Mój papa robi we Popilowie, piył sobie w tej robocie i coś do tego zajołdoł słodkygo. Przisła dó niego jakołś kobiyta, tes z Popilowa i papa ją pocanstowoł bónbónóma (cukierkóma). Łóna zjadła połra, a jak wyłaziyła do dóm, to mu pejdziała: dziynkuja za pocesnó. Ale my sie wsyscy głowiyli, co to je, jak nóm to łosprawioł. Dopiyro starsoł sómsiadka pejdziała, ize w Popilowie tak dziynkowali dołwniej za pocynstónek.

We kozdej wsi gołdajó inacej, ale i ło kozdej wsi gołdajó inacej. Kiedyś ejch słysoł, ize niechtore wsie miały jakby „przezwiska”. Pytoł ejch sie mojygo ołpy, sie łón co wiy na tyn temat. Jednak to je prołwda, bo pejdzioł, ize na tych ze Dobrznia to gołdali „kulochy”, ze Popilowa – „marchwiołrze”, ze Krościc – „mietlołrze”. Ale nołgorse, bo na nołs, ze tych fajnych Siołkowic, to gołdali „falsywce”. Mój papa pamiyntoł, jak połra lołt nazołd na znaku drógowy pod nazwą Stare Siołkowice chtoś napisoł brzidko „falsywce”. Dyć ło ty i we gazecie napisali. Ciekawe camu. Dyć my wcale nie falsywi, tu sami dobrzi ludzie miynskają!