We antreju przi kafeju. „O Jagodach z Wierchlesia”

W poszczególnych odcinkach prezentujemy pokonkursowe prace Regionalnego Konkursu Literackiego „Ze Śląskiem na ty”. Imprezę od 25 lat organizuje Łubniański Ośrodek Kultury.

Praca Pauliny Sznajder z Publicznej Szkoły Podstawowa im. K. Makuszyńskiego w Piotrówce napisana pod kierunkiem pani Anny Piotrowskiej. Praca wyróżniona w 2015 r. w Regionalnym Konkursie Literackim „Ze Śląskiem na ty”.

Jo je Paulina. Je mi dwanaście lot, chodza do szóstyj klasy. Miyszkóm z mamóm, tatóm, ołmóm i ołpóm w Wierchlesiu. Dokoła sóm chałpy pola i lasy. Ciesza sie, że prziszło mi żyć w takim pjyknym miejscu, kaj żyli moi przodkowie: Marika i Wacek. Praołma prziszła na świat w Wierchlesiu, a prołpa przywandrowoł w nasze stróny do roboty w nadleśnictwie. Łostoł fesztrym, zamieszkoł z Mariką w fesztrowni w środku lasu. Borok Wacek nie znoł ślónskiej gołdki, a wszyscy dokoła ino ,,łosprawiali”. Ludziska co chwila do szpasu coś padali po ślónsku – a on nie wiedzioł, co óni chcóm! Roz padali mu, co by poszoł do sklepu i  kupiół gumilejsóng do zaklejynia koła. Tyn zaś w sklepie poprosioł o  „Chryste lejsóng”! Możecie sie forsztelować, jak tyn sklepikorz się uchichroł! Ja, taki z niego bół Ślónzok! Gańba mu bóło, że nie znoł gwary. Nic mu innego nie zostało, ino sie drapko nauczyć po ślónsku łosprawiać! Marika mu w  tym pomogła – dziyńki niyj umioł sie już poty śmioć z  wiców, jake mu rychtowali. Praołpa doł ślubnyj pjykne nazwisko – Jagoda. Do kupy wychowali szóstka bajtli – cztyrech synków i dwie dziołchy. „Cztyry Jagody i dwie szwarne Jagodzianki z lasa” – ze śmiechem spómino jedna z nich! Do praołpy Wacka las to bóła drugo chałpa, a jyj miyszkańcy – to rodzina. Praołpa lubjół oglóndać i suchać – znoł kożde drzewo i krzok w lesie. Kochoł ptoki i inno zwierzyna, żodnemu nie dołby zrobić krziwdy. Kiedyś po Wiliji, tak jak zowdy, poszoł do lasa. Niósł opłatek swoim leśnym kamratom. Naroz usłyszoł sroge larmo! Jak podszoł bliżyj, uwidzioł, że dzike psy obalóły na ziemia bezbronnego lelynia. Na śniegu bóło połno juchy. Ołpa strzeloł do luftu z  flynty. Psy sie tak wystraszóły, że wyparzóły jak ze szlojdra! A biydny lelyń z trudym sie dźwignół i  poleku szoł do lasa. Chwila potym obrócioł sie w  stróna Wacka, stanół i  pochylół gowa – jakby chcioł podzienkować mu za ocalynie życia. Ta historia z wielkim przejenciem przekozoł Józkowi- najstarszemu synkowi, a mojemu ołpie. Tyn cug do lasa mo on we krwi, zaraziół go tym jego ojciec. On tyż czynsto zabieroł go na chopske wandrówki, dowali pozór jak las rośnie i sie zmienio. Broł tyż go na polowania. Nie myście, że tak od razu fater mu doł flynta! Niy! To nie bóło tak drap! Ołpa, jak jeszcze bół bajtlym, mioł rola „góniołrza”. Jego zadaniym było zegnanie zwierzyny w stróna fesztrów. Gizd musioł dować pozór, co by go jaki feszter bez cufal nie trefiół! A wiela nie trza bóło. Ołpa łosprawioł, jak downiyj fesztry bołli sie strzylać, bo grzybiorze włazili w rejón polowania. Nie bóło już na nich sióły! Żodyn nie chcioł suchać, że tam je groźnie, bo może kto dó nich niechcóncy trefić z flynty. Nic się z tego nie robili – gwizdali, wrzeszczeli, robili take straszne larmo w lesie, że zwierzyna całkiem ogupioła. Kedyś jakoś odważno paniusia z miasta prziszła do małego Józika i wrzeszczy dó niego, czamu fesztry szczylajóm do tych zlynkniónych zwierzóntek?! Wtedy ón ją ocyganiół, że tu nie szczylo sie do zwierzyny, ino sie wachuje na jakegoś groźnego rabusia, co uciyk z haresztu i skludziół sie kajś w lesie. Fesztry pomagajóm milicji chycić tego gizda. Wieść szybko rozniosła sie po okolicy, grzibiorze sie tak wystraszyli, że przestali łazić do lasu. Od tego czasu fesztry mógli już spokojnie polować. Strach bół zawsze, eli synek cały i zdrowy przidzie do chałpy. Całe szczynście wszystke polowania sie dobrze kóńczóły. Bez zima ołpa razym ze swoim fatrem futrowali zwierzyna. Wczas rano zaprzóngali kónie do drabinioka i wiyźli siano do lasu. Mieli kans drógi – dobrze, że praołma narychtowała im bónkawa i sznity ze szpyrkami. Inaczyj – to by z godu i pragniynia nie wytrzymali. Mieli kupa roboty w lesie. Nie roz musieli zreperować paśniki, podciepnóńć lizowki sornikóm, przegónić kusowników. Do dóm wrocali po ciymku, dobrze, że mieli taszlampy. W tamtych czasach nie bóło „hendików”! Żodyn nie wiedzioł, kaj sóm i kedy przijadóm. Możecie wiedzieć, jak praołma sie zaś o nich starała. Ołpa nie umioł sie już doczekać lutego. Na pewno myślicie, że chodzióło mu o feryje zimowe. Ale musza Wos rozczarować! Luty to miesiónc, w kerym lelynie tracóm rogi. Ołpa do dzisiej – co rok o tyj porze szuko ich w lesie. Nawet nie wiycie, jake piykne cuda idzie zmajstrować z rogów. Musza sie pochwolić, że mój ołpa to macher. Ze znajdzónych rogów umie bele co zrobić – stoły, stołki, lampy, wiyszaki, hołki i inne wichajstry. Jeszcze jedna historia związano z lutym mi sie przypomniała. Co rok ołpa Józek pióntego lutego świyntuje geburstag. Jednego roku w tyn dziyń przyszło całe stado lelyni pod nasza chałpa. Co to był za widok!! Zwierzynta chyba prziszły mu „powinszować”. Nie do sie tego opisać. Ołpa z uciechy to sie aż popłakoł. Jak ktoś je dobry do zwierzónt – to one tyż mu sóm wdziynczne za to. W mojyj familii mómy jeszcze jednego miłośnika lasu – je nim moj ujek Mariusz, brat od mojej mamy. Tyż tak jak praołpa i ołpa od dziecka miłuje natura. Tak samo jak oni – je w  kole łowieckim. Tera oba z  ołpóm razym polujóm. Ołpa sie raduje, że ujek poszoł w jego ślady. Jak sie zbieróm przi stole to durch gołdajóm o lelyniach, sornikach, danielach, hazokach. Nie idzie tych naszych chopów zrozumieć, bo w  tym łowieckim jynzyku wszystko jakieś pofyrtane i  inaczej sie zwie niż normalnie. Wspominajóm tyż naszego wiernego psa, co sie zwoł Kropka. Ołpa mioł z tym psym kupa uciechy. Kropka nie przepuścióła żodnego polowania! Zawsze towarzyszoła Józikowi. A  tera nie uwierzycie! Moja jedynastoletnio kuzynka Laura – cera od ujka Mariusza – tyż idzie w jego ślady. Ja to je recht! Jakby mogła, to by całymi dniami siedziała w  lesie, za nic mo komputery i  inne bajery. Jak miała sześć lot, to sie zażyczóła w  prezyncie od Dziecióntka lornetka. Tera jak idzie z  ujkym do lasu zawsze jóm biere. Myśla, że nie z darma Ołpa Józik na polowaniu z wiernym psym Kropkóm nazywo sie Jagoda. I wiy, że jej korzynie sóm w lesie. Zopewnie kiedyś wybiere szkoła w tym fachu i bydymy mieli nastympnego fesztra w familii. Jak widzicie to już czworte pokolynie interesuje sie myślistwym. Chciałabych, co by w przyszłości nasi potómkowie pielyngnowali ta pjykno tradycja. Moja mama, ojciec i jo tyż miłujymy las – lubiymy zbiyrać grziby, jagody, ostrangi i  maliny. Zaprawiómy krałzy z  tych leśnych skarbów – na zima to doprowdy same witaminy. A wto jy witaminy, tyn mo wesołe miny! Ci, co Jagodów znajóm – to tyn fakt potwierdzajóm. Ciesza sie, że pochodza z takyj rodziny.