Dla większości z nas słowo żniwa kojarzy się z latem, rykiem kombajnów i złocistymi polami. Warto jednak przyjrzeć się bliżej temu wyjątkowemu zjawisku, jego znaczeniu oraz historii.
Co znaczy słowo „żniwa"?
Żniwa – zbiór roślin uprawnych w okresie lata, głównie zbóż (m.in. żyta, pszenicy, jęczmienia, owsa), także innych, po których zostaje ściernisko (rzepak, rośliny strączkowe). Słowo to oznacza również czas zbiorów.
Kiedy są żniwa?
W Polsce żniwa trwają przeważnie dwa miesiące, od 15 czerwca do 15 sierpnia (Święto Matki Boskiej Zielnej) i są dzielone na dwie części: żniwa małe- ozime (zbiór jęczmienia ozimego i rzepaku) i żniwa duże- jare (zbiór pozostałych zbóż).
Dlaczego żniwa są tak ważne?
To ukoronowanie rocznej pracy rolników, ich poświecenia, wysiłku, umiejętności korzystania z darów natury. Na plony wpływ mają nie tylko ludzie, można wręcz powiedzieć, że ich wpływ jest znikomy, wszystko zależy tak naprawdę od warunków atmosferycznych. Można wykonywać opryski, nawozić, solić, dbać o każdy szczegół, a wystarczy, że pogoda zawiedzie i wszystko zostanie doszczętnie zniszczone. Dobre żniwa są składową rolnictwa, bowiem w te dwa miesiące w roku rolnicy muszą zebrać ilość pożywienia pozwalającą przetrwać gospodarstwu całą zimę.
Co to są sianokosy?
Przed żniwami mamy do czynienia również z okresem tzw. sianokosów. Jest to ścinanie i suszenie traw, aby składować je później w postaci siana, które jest podstawowym pożywieniem zwierząt w gospodarstwie rolnym. Używano do tego kos, następnie siano grabiono i układano w stosy, czasem zostawiano je na polu, jednak najczęściej zwożono do gospodarstwa i przechowywano w stodołach. Oczywiście te wszystkie prace były wykonywane ręcznie. Teraz używa się do tego kosiarek, przewracarek (tzw.pająków) i specjalnych pras.
Jak kończymy żniwa?
Po żniwach następują Dożynki (po śląsku żniwniok) – Święto Plonów organizowane po zakończeniu żniw. W każdej parafii organizowana jest specjalna msza dziękczynna, podczas której rolnicy składają na ołtarzu część tegorocznych plonów, to symboliczna ofiara za udane zbiory.
I tak kończy się ten najważniejszy dla rolników okres w roku, teraz mogą spokojnie przygotowywać się do zimy.
Trochę wierzeń i rytuałów związanych ze żniwami:
- Przepiórczy śpiew- kiedyś to on wyznaczał rozpoczęcie zbiorów.
- Żniw nigdy nie zaczynano w piątek, gdyż uważano to za dzień pechowy.
- Gospodarz ścinający pierwszy kłos, musiał zdjąć kapelusz i wypowiedzieć słowa " Boże dopomóż" następnie ostrzył kosę, wykonywał nią znak krzyża i dopiero wtedy rozpoczynał pracę.
- Po pierwszym pokosie zgodnie z polską gościnnością gospodyni ugaszczała wszystkich kosiarzy chlebem, wędliną i gorzałką.
- Pierwszy snop tzw.diduch zabierany był z pola i traktowany jako wróżba urodzaju w przyszłym roku oraz talizman na złe moce. Ziarna z diducha wykorzystywano podczas pierwszego siewu w przyszłym roku.
- Ostatni snop również zabierano z honorami z pola i stawiano w kącie stodoły gdzie czekał do następnej wiosny.
W imieniu całej redakcji wszystkim rolnikom życzymy udanych zbiorów.
