W Stobrawie (gmina Popielów, powiat opolski) miałaby powstać na Odrze Elektrownia Wodna Zwanowice. Zwanowice to wieś po przeciwnej stronie Odry. Leży ona już w gminie Skarbimierz w powiecie brzeskim. Obok Zwanowic jest na Odrze śluza i przy niej elektrownia wodna, która jednak nie nazywa się Zwanowice, ale Kopin. Ponieważ wszystko to brzmi trochę skomplikowanie, proponuję szkic, który sprawę rozjaśni:
Odra płynęła kiedyś w sposób swobodny. Dawny bieg swobodnej Odry w okolicy Stobrawy zaznaczony jest na szkicu kolorem ciemnoniebieskim. W trakcie drugiego etapu kanalizacji Odry powstał m.in. stopień wodny Zwanowice. Zbudowano go w latach 1907-1918.
Podczas budowania stopni wodnych stosuje się często taki sposób, że wykorzystuje się mocne zakole rzeki. Śluzę i jaz buduje się wtedy w polu, w takim miejscu, by po ich zbudowaniu przekopać kanał, biegnący przez świeżo zbudowany stopień wodny, i łączący końce zakola. Zyskuje się na tym podwójnie. Budować w polu jest o wiele łatwiej niż na rzece, a ponadto po przekopaniu kanału, płynące statki mają krótszą, prostą drogę zamiast długiego i trudnego do pokonywania zakola.
Śluzę Zwanowice wybudowano zapewne właśnie w taki sposób, czyli w szczerym polu, i dopiero po jej zbudowaniu przekopano kanał. Różnica jest może tylko taka, że jaz, piętrzący wodę, nie powstał obok śluzy, jak to się zwykle robi, ale na starym odcinku Odry. Czy jednak na pewno dokładnie tak było, nie wiem. Trzeba by szukać w materiałach historycznych. Na szkicu pokazane jest położenie śluzy i jazu. Warto dodać, że za sprawą budowy kanału powstała Wyspa Prędocińska o powierzchni ponad 10 km kw.
Obok zwanowickiej śluzy wybudowano w 1923 roku elektrownię wodną, która oznaczona jest na szkicu żółtym kółkiem z numerem "1". Obecnie należy ona do spółki Tauron Ekoenergia i nazywa się Elektrownia Wodna Kopin. Ze strony Tauronu dowiedzieć się można, że jej moc zainstalowana wynosi 0,92 MW a przełyk to 34 kubiki wody na sekundę. Wysokość spadku wody wynosi 3,4 metra. Są to dane z 2012 roku, dziś już nieaktualne. Nowsze dane podam w dalszej części tekstu Zainteresowani szczegółowymi danymi z 2012 mogą kliknąć w link poniżej:
https://www.tauron-ekoenergia.pl/elektrownie/energia-wodna/zew-opole/Strony/kopin.aspx#ad-image-0
Znajdą tam również zdjęcia (także z 2012, czyli nieaktualne), z których jedno zamieszczone jest niżej (nad budynkiem elektrowni wodnej umieściłem litery EW):
i
Warto w tym miejscu nadmienić, że sam stopień wodny Zwanowice jest dziś najnowocześniejszym na Odrze. W latach 70. stary jaz kozłowo-iglicowy zastąpiono nowym sektorowym, a w latach 80. przebudowano śluzę, dzięki czemu może ona przepuszczać jednostki o stosowanej w Europie szerokości 11,40 metra. Wiele innych odrzańskich śluz nie ma niestety tego standardu a o jakości całej drogi wodnej decyduje najwęższa śluza, a nie najszersza.
Wracając do elektrowni, to obecnie przygotowywana jest budowa elektrowni wodnej obok jazu, po stronie Stobrawy. Na szkicu oznaczona jest ona żółtym kółkiem z numerem "2". Elektrownia ma się nazywać Zwanowice. Trochę trudno to zrozumieć. Woda, która popłynie do elektrowni Zwanowice (2) na pewno nie popłynie do elektrowni Kopin (1) i odwrotnie. Elektrownie Zwanowice i Kopin będą wzajemnie odbierać sobie wodę. Dlaczego chce się tak dziwacznie inwestować?
Gdyby elektrownia Kopin miała iść do likwidacji, z powodu jej zużycia, to wszystko byłoby zrozumiałe. Ale Tauron Ekoenergia ani myśli o jej likwidacji. Wprost przeciwnie, deklaruje publicznie, że przez najbliższych kilkadziesiąt lat elektrownia będzie pracować wydajniej niż kiedykolwiek wcześniej, A wszystko to za sprawą przeprowadzonych w kilku ostatnich latach rozległych remontów i modernizacji.
Prace remontowe i modernizacyjne w elektrowni Kopin zakończyły się zaledwie kilka miesięcy temu. Kosztowały one wiele milionów, ale dzięki nim można teraz powiedzieć, że jest to niemal całkiem nowa elektrownia. Remonty i modernizacje objęły, co najważniejsze, serce elektrowni – turbiny. W miejsce blisko stuletniego turbozespołu z turbiną Francisa, zainstalowano dwa nowe turbozespoły z turbinami rurowymi Kaplana (dostarczyła je firma Gajek Engineering Sp. z o.o. z Gdańska). W związku z tym moc zainstalowana elektrowni wzrosła z wcześniejszych 0,92 MW do obecnych 1,15 MW.
W 2007 roku w elektrowni Kopin pracowała gdańska firma MC Construction Sp. z o.o., która na swej stronie informuje, że wykonała prace rozbiórkowe i ziemne w kanale energetycznym, ubezpieczenie dna i skarp kanału oraz odbudowę skarp w dolnym stanowisku kanału starej śluzy pociągowej. Ponadto wykonała reprofilację ścian przyczółka i skrzydełek mostu, ścian i stropu nad wylotem kanału turbinowego, ścian i stropu galerii. Zrobiła też iniekcje uszczelniające w rurze ssącej i rurociągu. Prace te można obejrzeć na zdjęciach firmy. Do kilku z nich daję poniżej linki:
https://www.mc-construction.pl/wp-content/gallery/ew-kopin/pb150054.jpg
https://www.mc-construction.pl/wp-content/gallery/ew-kopin/pc060008.jpg
https://www.mc-construction.pl/wp-content/gallery/ew-kopin/pc060010.jpg
https://www.mc-construction.pl/wp-content/gallery/ew-kopin/collage.jpg
Kolejne prace prowadzono w latach 2013-2014. Zaangażowane w nie firmy także udostępniły zdjęcia. Zielonogórska firma BHE Sp. z o.o. informuje np., że zakres jej prac obejmował kompleksowe wykonanie robót hydrotechniczno-budowlanych związanych z wymianą turbogeneratora, tj. roboty rozbiórkowe i wyburzeniowe, żelbetowe, montaż podwodnego wyposażenia turbiny, zamknięć wodnych oraz roboty wykończeniowe wewnątrz i na zewnątrz obiektu. Udostępnia też zdjęcie. Poniżej linki do nich:
https://bhe.net.pl/sites/default/files/8a.jpg
https://bhe.net.pl/sites/default/files/3a.jpg
https://bhe.net.pl/sites/default/files/4.jpg
https://bhe.net.pl/sites/default/files/6_0.jpg
O swoich pracach w elektrowni Kopin informuje też krakowska firma TINES Megachemie, która w latach 2013-2014 robiła tam zabezpieczenia betonu systemem MEGAprotect (MEGAprotect EP 13, MEGAprotect EP 22 HS, MEGAprotect PUR 30). Wykonała zabezpieczenie powłokowe ścian śluzy komorowej oraz budowli wlotowej systemem epoksydowo-poliuretanowym powyżej lustra wody (RAL7035) i poniżej lustra wody (RAL 7040). Wykonała też zabezpieczenie powłokowe podmurówki budynku elektrowni. TINES Megachemie zamieszcza na swej stronie trzy zdjęcia z prac w elektrowni Kopin. Prowadzą do nich linki poniżej:
https://www.tinescg.com/file/2014/08/Tines-Elektrownia-wodna-kopin-.jpg
https://www.tinescg.com/file/2014/08/Tines-Elektrownia-wodna-kopin-2.jpg
https://www.tinescg.com/file/2014/08/Tines-Elektrownia-wodna-kopin-3.jpg
Prace modernizacyjne były prowadzone bardzo ofiarnie, nawet w dosłownym tego słowa znaczeniu. W czwartek 24 kwietnia ubr. około godziny 13:30 doszło na terenie elektrowni Kopin do ciężkiego wypadku. Mężczyzna (38 lat) spadł z rusztowania i doznał poważnych obrażeń. Musiał przylecieć po niego helikopter Lotniczego Pogotowia Ratunkowego, by przetransportować go do Opola. Był to chyba pierwszy przypadek lądowania helikoptera na terenie śluzy Zwanowice. Szereg zdjęć, dokumentujących to zdarzenie, można znaleźć pod linkiem:
Wypadek na budowie w Zwanowicach. Helikopter LPR przetransportował rannego mężczyznę do szpitala
Ze starych danych na temat elektrowni Kopin wynika, że miała ona przełyk 34 kubiki wody na sekundę (przełyk to ilość wody przelatująca przez turbinę w jednostce czasu). Tak zaprojektowali ci, którzy niemal sto lat temu kanalizowali ten odcinek Odry. Ale wtedy na rzece był duży ruch barek, które trzeba było śluzować. Do śluzy barki często stały w kolejce. Śluzowanie odbierało elektrowni część przełyku. Teraz barki to rzadkość, więc może tej wody do przełknięcia jest więcej.
Wody do przełknięcia może być rzeczywiście więcej, ale przecież elektrownię Kopin właśnie zmodernizowano. Ma ona teraz większą moc, więc wody też pewnie przełyka więcej. Jeśli jej przełyk jest wciąż zbyt mały, to warto chyba pytać, kto tak zaprojektował modernizację. Jeśli zaś jej przełyk jest dziś w sam raz, to warto chyba pytać, jaki jest sens angażowania się w elektrownię Zwanowice przy jazie, która będzie odbierać wodę elektrowni Kopin przy śluzie.
Chciałem powyższe pytania postawić pani Monice Meinhart-Burzyńskiej, która jest Szefem Biura Polityki Personalnej, Komunikacji i PR firmy Tauron Ekoenergia. Telefonowałem kilkakrotnie, ale nikt w jej jeleniogórskim biurze nie podejmował słuchawki. Zaryzykowałem telefon bezpośrednio do elektrowni Kopin (oficjalnie jest to elektrownia bezobsługowa). Okazało się, że w bezobsługowej elektrowni ktoś jednak odbiera telefony.
Pracownik elektrowni Kopin powiedział mi, że choć pracuje już tam 45 lat, to też nie rozumie, jaki sens ma budowa elektrowni Zwanowice, która będzie odbierać wodę jego elektrowni. Wyraził jednak przekonanie, że tam na górze są przecież ludzie mądrzy, którzy znają prawo wodne i wiedzą, co wolno, a czego nie wolno. Chciałbym mieć tyle optymizmu, co ten pracownik.
Na zakończenie jeszcze szczegół na temat mającej powstać, a dziś jeszcze otoczonej mgiełką tajemnicy, Elektrowni Wodnej Zwanowice. Od grudnia 2011 roku działa firma "INECO Sp. z o.o. Elektrownia Wodna w Zwanowicach Spółka Komandytowa". Jej siedzibą jest wieś Osie w województwie kujawsko-pomorskim. Ustaliłem, że poza województwem opolskim nie ma w Polsce miejscowości o nazwie Zwanowice.
Jeden komentarz
To nie jest stara Odra , właściwe koryto rzeki.