Przeglądając różne archiwalne mapy, trafiłem na ciekawostkę – niemiecką mapę z 1936 roku, a ściślej jej arkusz zatytułowany "Alt-Budkowitz". To jeszcze nic nadzwyczajnego. Takich map jest bez liku. Oryginalność tej, którą znalazłem, polegała na tym, że niemieckie nazwy były na niej przekreślone kopiowym ołówkiem i obok nich dopisane były polskie nazwy. Poniżej fragment tej mapy:
Nad przekreśloną niemiecką nazwą Podewils zapisano Podwilcze. Podewils to dzisiaj Kały w gminie Murów. Okazuje się, że tuż po wojnie chciano nazwać wieś Podwilcze. Dopiero później zdecydowano się na Kały. Ciekawe, czy obecnym mieszkańcom bardziej podobałoby się Podwilcze, czy też wolą Kały.
Podwilcze wybrano pierwotnie zapewne tylko dlatego, że brzmiało to podobnie do Podewils. A skąd wzięła się nazwa Podewils? Wieś Kały (Podewils) powstała w czasie kolonizacji fryderycjańskiej. Jako nowo utworzona wieś musiała dostać jakąś nazwę. Król pruski Fryderyk Wielki dał jej taką nazwę, by uczcić Heinricha von Podewils (a przynajmniej tak mi się zdaje).
Podewilsowie należeli do szlachty pomorskiej (wielu historyków wskazuje na słowiańskie korzenie tej rodziny). Gdy tylko Fryderyk Wielki został królem Prus (31 maja 1740 roku) to ministra Heinricha von Podewils mianował głównym ministrem, czyli premierem. Heinrich von Podewils starał się unikać wojen. Wolał negocjować, dla osiągnięcia kompromisu. Rodacy uważali go przez to za tchórzliwego. Fryderyk Wielki cenił sobie jednak jego rady. Poniżej zdjęcia z Wikipedii. Z lewej Heinrich von Podewils, z prawej król Fryderyk Wielki:
Fryderyk Wielki ostatecznie jednak odsunął Heinricha von Podewils od władzy z powodu tej jego niechęci do rozwiązywania spraw drogą wojny. Gdy jednak w 1760 roku Heinrich von Podewils zmarł, to król pogrążył się w żalu, bo uważał go za jednego ze swych najwierniejszych ludzi. Nazwanie więc jego imieniem powstałej w latach 1772-1773 nowej wsi jest zrozumiałe.
Gdy na pokazanym wcześniej fragmencie mapy spojrzymy nieco niżej niż Podwilcze, to zobaczymy inną ciekawostkę. Niemiecka nazwa Jesof Lug (przekreślona) miała być zastąpiona nazwą Jeżowy Łęg. Ostatecznie miejscowość ta nazywa się dziś Jeżów-Ług (jest to przysiółek należący do sołectwa Jełowa w gminie Łubniany). Zgodnie z obowiązującymi przepisami w przypadku miejscowości Jeżów-Ług obowiązuje stosowanie dopełniacza Jeżowego Ługu, np. jadę do Jeżowego Ługu, a nie do Jeżowa-Ługu. Wynika to z faktu, że Jeżów jest w tej nazwie przymiotnikiem, a nie rzeczownikiem. W nazwie z 1945 było to lepiej widać.
Jeszcze ciekawszy jest przymiotnik od Jeżowego Ługu. Jak nazwać łąki tej miejscowości? Jeżowskie łąki? Nie. Prawidłowa nazwa to łuskie łąki (łuskie od Ługu). Na pierwszym zdjęciu nie ma jednak łuskich łąk. To są łąki okolskie. Zwracam na to uwagę, bo na facebookowej stronie sołectwa Okoły (gmina Murów) nazwano je "okołowskie":
Tymczasem zgodnie z obowiązującymi przepisami należy używać przymiotnika okolskie. A tak na marginesie, to facebookowa strona sołectwa Okoły (obejmuje ono też Czarną Wodę i Kupilas) jest bogata w przepiękne zdjęcia okolicy. Stronę utworzono we wrześniu 2014. Ostatni wpis jest z września 2015. Czyżby strona zamarła? Szkoda by było. Zainteresowanym pięknymi zdjęciami okolicy Okół polecam jej adres:
https://www.facebook.com/okoly.czarnawoda.kupilas/?fref=ts