Klasyfikacja jakości wód

Klasyfikacja jakości wód jest to system podziału wód powierzchniowych i podziemnych na podstawie ich jakości, czyli szeroko rozumianego stanu ekologicznego. W krajach Unii Europejskiej stosowany jest system pięcioklasowy. Klasyfikacji wód dokonuje się poprzez porównanie miarodajnych stężeń zanieczyszczeń i struktury zasiedlających je organizmów roślinnych. Oceny stanu wód dokonuje się dla celów naukowych i praktycznych, gdyż pewne zastosowania wody wymagają jej odpowiedniej jakości.

Klasyfikacja jakości wód powierzchniowych
W Polsce obowiązuje pięcioklasowa klasyfikacja stanu wód:
1. Klasa I (stan bardzo dobry – oznaczany na mapach kolorem niebieskim)
2. Klasa II (stan dobry – oznaczany na mapach kolorem zielonym)
3. Klasa III (stan umiarkowany – oznaczany na mapach kolorem żółtym)
4. Klasa IV (stan słaby – oznaczany na mapach kolorem pomarańczowym)
5. Klasa V (stan zły – oznaczany na mapach kolorem czerwonym).

Naturalne wody powierzchniowe, nie zmienione działalnością człowieka, charakteryzują się na ogół obecnością licznych organizmów roślinnych i zwierzęcych. Wynika to ze sprzyjających warunków, jakie woda stwarza rozwojowi tych organizmów.

Świat roślin i zwierząt wodnych oraz ich różnorodność jest ściśle zależna od jakości wód, dlatego też jest jednym z najlepszych wskaźników informujących o kondycji środowiska wodnego. Organizmy roślinne i zwierzęce zasiedlające rzeki, jeziora i inne zbiorniki wodne – ich skład gatunkowy, liczebność, struktura – wskazują stopień degradacji wód, spowodowanej działalnością człowieka.
Z tego powodu wskaźniki biologiczne są wykorzystywane do oceny jakości wody.

Aby dany gatunek można było uznać za wskaźnikowy, musi on spełniać kilka kryteriów. Przede wszystkim nie może sprawiać trudności w identyfikacji, a zarazem musi być dokładnie poznany pod względem morfologicznym, anatomicznym i fizjologicznym. Bioindykatorami mogą zostać gatunki, które na konkretne zmiany w środowisku reagują w sposób charakterystyczny – adekwatny do stopnia degradacji, a ich reakcja jest stała i powtarzalna. Muszą również cechować się długim cyklem życiowym, aby ich występowanie można było obserwować przez cały rok.

Klasyfikacja jakości wód podziemnych.
Klasyfikacja jakości wód jest to system podziału wód podziemnych na podstawie ich jakości,  stanu ekologicznego w jakim się dany zbiornik znajduje. Stan chemiczny wód podziemnych podobnie jak stan wód powierzchniowych również jest wyrażany w systemie pięciu klas:

Klasa I – wody podziemne w tej klasie charakteryzują się bardzo dobrą jakością: wartości wskaźników jakości wody są kształtowane jedynie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w warstwie wodonośnej.

Klasa II – wody podziemne w tej klasie można określić jako wody o dobrej jakości: wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na oddziaływania antropogeniczne lub wskazują na bardzo słabe oddziaływania.

Klasa III – wody podziemne w danej klasie określić można jako wody o zadowalającej jakości: wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów lub słabego oddziaływania antropogenicznego.

Klasa IV – wody podziemne tej klasy scharakteryzować można jako wody o niezadowalającej jakości: wartości wskaźników jakości wody są podwyższone w wyniku naturalnych procesów oraz wyraźnego oddziaływania antropogenicznego.

Klasa V – wody podziemne danej klasy można określać jako wody o złej jakości: wartości wskaźników jakości wody potwierdzają oddziaływania antropogeniczne.

Stan chemiczny wód podziemnych rozdzielany jest jeszcze na:
1. Dobry stan chemiczny – wody z klas I, II i III. Są to wody niewskazujące na dopływ wód słonych ani innych groźnych zanieczyszczeń. Wody te oddziałując na wody powierzchniowe nie mogą wpływać na nie niekorzystnie.
2. Zły stan chemiczny – wody z klas IV i V. W ich przypadku nie jest spełniony przynajmniej jeden z warunków uzyskania stanu dobrego.

Klasyfikacja wód użytkowych
Odmienną klasyfikacją jest kategoryzacja wód ze względu na ich przydatność do bezpośredniego wykorzystania i ewentualne zagrożenie dla zdrowia – jako wody pitnej, dla przemysłu farmaceutycznego czy w kąpieliskach.

Stan czystości naszych wód jest zły, głównie z powodu małych nakładów inwestycyjnych na ich ochronę. Utrzymuje się duże zużycie czystych wód podziemnych przez dziedziny przemysłu nie potrzebujące aż tak czystej wody.

Na podstawie oceny wybranych właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych wody w Polsce zaszeregowano do 3 klas czystości:

I klasa – wody nadające się do hodowli ryb łososiowatych (łosoś, pstrąg, sielawa), mogą być wykorzystywane do ujęć wodociągowych wody do picia i do wykorzystywania w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym,

II klasa – wody nadające się do hodowli pozostałych gatunków ryb, mogą być wykorzystywane do pojenia zwierząt i do celów rekreacyjno – sportowych,

III klasa – wody do wykorzystania tylko w przemyśle (poza spożywczym i farmaceutycznym) oraz do nawadniania pól.

Jakość wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi reguluje Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 listopada 2015 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2015 poz. 1989).

Minister Środowiska w dniu 27 listopada 2002r. wydał rozporządzenie w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia  (Dz.U. 2002 poz. 1728).

Z kolei kontrolę jakości wody w kąpieliskach reguluje Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (tekst jednolity: Dz.U. 2016 poz. 1602).