„Kolęda warszawska 1939” ukazała się w podziemnym czasopiśmie w grudniu 1939 roku jako dzieło anonimowego autora. W rzeczywistości utwór został napisany z okazji pierwszych świąt II wojny światowej przez przebywającego na emigracji Stanisława Balińskiego. Po latach wiersz doczekał się wielu interpretacji muzycznych: kolędę śpiewały m.in. Justyna Szafran i Sława Przybylska. W 2015 roku swoją wersję utworu nagrała także Margaret.
Stanisław Baliński był blisko związany z Warszawą, gdzie się urodził i studiował. Baliński miał też w stolicy grupę znajomych, do których należeli m.in. Antoni Słonimski, Julian Tuwim i Jarosław Iwaszkiewicz, z którymi spotykał się w kawiarni „Ziemiańskiej”.
Z Warszawy wygnała go wojna. Już po ataku III Rzeszy i Agresji Radzieckiej Baliński uciekł do Rumunii, a stamtąd przedostał się do Paryża. Wigilię 1939 roku spędził z przyjaciółmi i innymi pisarzami przebywającymi na emigracji.
Tej nocy, na ulicach Paryża nie paliło się żadne światło. Miało to utrudnić Niemcom bombardowanie miasta. W tym samym czasie podzielona między III Rzeszę a ZSRR Polska zniknęła z map. To właśnie wtedy – w nocy z 24 na 25 grudnia 1939 roku, Stanisław Baliński napisał „Kolędę warszawską 1939” – wyraz miażdżącego smutku i tęsknoty za Warszawą, której miał już nie zobaczyć. Tak też się stało – w 1940 roku Baliński uciekł z Paryża do Londynu, gdzie pozostał już do końca życia. Zmarł 12 listopada 1984 roku.
Tekst utworu:
„O, Matko, odłóż dzień Narodzenia
Na inny czas,
Niechaj nie widzą oczy Stworzenia,
Jak gnębią nas.
Niechaj się rodzi Syn najmilejszy
Wśród innych gwiazd,
Ale nie u nas, nie w najsmutniejszym
Ze wszystkich miast.
Bo w naszym mieście, które pamiętasz
Z dalekich dni,
Krzyże wyrosły, krzyże i cmentarz,
Świeży od krwi.
Bo nasze dzieci pod szrapnelami
Padły bez tchu.
O, święta Mario, módl się za nami,
Lecz nie chodź tu.
A jeśli chcesz już narodzić w cieniu
Warszawskich zgliszcz,
To lepiej zaraz po narodzeniu
Rzuć Go na Krzyż.”
"Kolęda warszawska 1939" w wykonaniu Margaret: https://www.youtube.com/watch?v=KOHNeBsRhYI
"Kolęda warszawska 1939" w wykonaniu Justyny Szafran: https://www.youtube.com/watch?v=zAasugfhOA8
