Konserwacja zabytkowych zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. Skorzysta także zamek w Rogowie Opolskim

„Konserwacja zabytkowego zbioru Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu oraz renowacja murów zewnętrznych zamku w Zespole Zamkowo-Parkowym w Rogowie Opolskim wraz z odprowadzeniem wód deszczowych” – to pełna nazwa projektu.

Realizowany jest on w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Opolskiego na lata 2014–2020, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, województwo opolskie oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promesa MKiDN 2017.

W realizacji przedsięwzięcia zaplanowano wykonanie konserwacji 88 starodruków, 1 atlasu kartograficznego, 15 rękopisów i 50 grafik. Ważne dla dziedzictwa kulturowego obiekty wytypowano w oparciu o istniejące w Bibliotece dwa opracowania stanu zachowania zbiorów i z uwagi na ich zły stan zachowania oraz plany związane z zamiarem umieszczenia ich na wystawach.

Przeprowadzona zostanie także renowacja murów zewnętrznych zamku. Zlikwidowane będą przyczyny zawilgocenia ścian piwnicznych i fundamentowych. Nie zapomniano o remoncie elewacji. Stan techniczny murów zamkowych jest zły – ulega powolnej destrukcji.

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Opolu posiada cenny dla dziedzictwa kulturowego księgozbiór, który przechowywany jest w Zamku w Rogowie Opolskim. Posiadanie kolekcji starodruków, rękopisów, kartografii i grafik o dużej wartości historycznej i muzealnej nakłada na Bibliotekę obowiązek szczególnej dbałości i troski o posiadany zbiór. Jest on popularyzowany i pokazywany na wystawach w Polsce i za granicą, utrwalany w towarzyszących ekspozycjom katalogach, a także udostępniany w Opolskiej Bibliotece Cyfrowej, działającej od maja 2010 roku. Zbiory zabytkowe, gromadzone przez Bibliotekę od 66 lat, zachowane są w różnym stanie. Wiele z nich posiada uszkodzenia spowodowane nie tylko upływem czasu i dawnych czytelników, ale również wilgocią, grzybami oraz owadami, które pozostawiły ślady swojej niszczącej działalności. Uszkodzenia mechaniczne i fizykochemiczne w przyszłości mogą spowodować nieodwracalne straty w strukturze papieru. Aby zapobiec tym stratom, w Bibliotece dokonuje się cyklicznych przeglądów zbiorów, a najbardziej zagrożone selekcjonuje.

Stosownie do potrzeb przeprowadza się konserwację zbiorów. W 1995 r. poddano jej 8 rękopisów, 8 starodruków i 157 grafik. Rok później zakonserwowano duży zbiór zabytkowych zbiorów, w tym 7 starodruków. W 2000 r. zakonserwowano 7 rękopisów i 13 starodruków, w 2006 r. 12 starodruków, a w 2008 r. 5 starodruków.

W 2008 r. konserwatorka Małgorzata Grocholska opracowała program „Konserwacja i digitalizacja zbiorów Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu. Zagadnienia konserwatorskie”. Zamieszczono w nim charakterystykę wymagających konserwacji obiektów zabytkowych: opis, stan zachowania, przewidywany czas konserwacji. Przy poszczególnych grupach obiektów określone zostały ogólne założenia i zakres prac wymaganych przy konserwacji. W opracowaniu znalazły się starodruki (129), 3 kodeksy, 3 rękopisy, 2 atlasy z XVIII w. oraz 51 grafik. Istniejące opracowanie usprawniło prace związane z realizacją w latach 2009–2010 projektu unijnego „Konserwacja i digitalizacja zabytkowego zbioru Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Opolu”. Wówczas to konserwacji poddano 1 kodeks i 27 starodruków. Także w oparciu o istniejący program w 2012 r. konserwacji poddano 3 starodruki. Podczas przeglądu zbiorów zabytkowych w 2014 r. wydzielono kolejne obiekty zniszczone, wymagające pilnej konserwacji – 151 starodruków i 12 rękopisów.

Finał projektu przewidziano na koniec 2019 roku.