Sztuka tworząca się poza głównym nurtem, pełna autentyczności i surowej ekspresji, stała się tematem Międzynarodowej Konferencji Naukowej „Sztuka nieprofesjonalna i art brut w zbiorach muzeów śląskich i czeskich”, która odbyła się w Opolu. Zgromadziła wybitnych specjalistów, kolekcjonerów i pasjonatów, oferując bogaty przegląd najcenniejszych zbiorów oraz współczesnych działań wystawienniczych i badawczych poświęconych art brut, sztuce intuicyjnej i outsider art.
Konferencja stała się wyjątkową okazją do wymiany doświadczeń, prezentacji zbiorów oraz omówienia aktualnych działań wystawienniczych, performatywnych i badawczych.
Wśród uczestników znaleźli się przedstawiciele muzeów śląskich oraz czeskich, w tym znani kolekcjonerzy:
Adolf Woelfli, Almighty Tube, 1918,
Pavel Konečný, Ondřej Sekanina z Czech, oraz Andrzej Kwasiborski i Radosław Łabarzewski z Polski, którzy wzbogacili program konferencji o trzy krótkie filmy dokumentalne poświęcone twórcom sztuki intuicyjnej. W trakcie konferencji zaprezentowano trzynaście wystąpień naukowych, obejmujących szeroki wachlarz zagadnień związanych ze sztuką nieprofesjonalną, art brut, sztuką intuicyjną, prymitywną, samorodną, surową oraz szeroko rozumianym nurtem Outsider Art. Wysoki poziom merytoryczny konferencji zapewniła m.in. profesjonalna moderacja paneli naukowych, za którą odpowiadała dr Elżbieta Berendt. Materiały pokonferencyjne zostaną opublikowane w sierpniu 2025 roku w formie książkowej oraz w formacie PDF na stronie internetowej Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu.
Czym jest art brut? Art brut (z francuskiego: „surowa sztuka”) to termin wprowadzony przez francuskiego artystę Jeana Dubuffeta w połowie XX wieku. Opisywał on w ten sposób twórczość osób funkcjonujących poza oficjalnym obiegiem sztuki — często ludzi chorych psychicznie, społecznych outsiderów, amatorów, których prace powstawały spontanicznie, bez akademickiego wykształcenia czy wpływów tradycyjnych kanonów artystycznych.
Art brut charakteryzuje się autentycznością, bezpośredniością ekspresji oraz niezwykłą siłą wyrazu. Dzieła te są często tworzone z użyciem nietypowych materiałów i technik, a ich twórcy kierują się wewnętrzną potrzebą wyrażenia siebie, nie zaś wymaganiami rynku sztuki czy oczekiwaniami odbiorców.
Aloise Corbaz, Poignard Borgia de Venise, 1
Sztukę art brut i szerzej — sztukę nieprofesjonalną — można podziwiać w wielu miejscach, zarówno w Polsce, jak i za granicą. W Polsce kolekcje tego typu posiadają m.in.: Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Galeria Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach (dział Outsider Art), Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, Muzeum Śląskie w Katowicach.
W Czechach na przykład: Moravská galerie w Brnie, Muzeum Umění Olomouc
Ponadto na świecie istnieją instytucje w pełni poświęcone art brut, takie jak: Collection de l’Art Brut w Lozannie (Szwajcaria) – najważniejsze światowe muzeum art brut, American Visionary Art Museum w Baltimore (USA) czy Museum Dr. Guislain w Gandawie (Belgia).
Regularnie organizowane są również wystawy czasowe, warsztaty oraz przeglądy filmowe poświęcone twórcom outsiderowym, co pozwala coraz szerszej publiczności odkrywać tę fascynującą formę ekspresji.
Wśród najbardziej znanych twórców art brut i sztuki intuicyjnej na świecie znajdują się:
Anna Zemankowa, anatomia-metamorphosis
Adolf Wölfli – pacjent szwajcarskiego szpitala psychiatrycznego, który stworzył monumentalne dzieła łączące teksty, muzykę i rysunki, Aloïse Corbaz – autorka intensywnie kolorowych rysunków inspirowanych romantyzmem, Augustin Lesage – francuski górnik, który po doświadczeniach mistycznych zaczął malować niezwykłe obrazy o symetrycznej strukturze, Nikifor Krynicki (Polska) – genialny prymitywista, który na kartonikach tworzył miniaturowe pejzaże i widoki miejskie czy Anna Zemánková (Czechy) – autorka niezwykle oryginalnych rysunków florystycznych
Międzynarodowa Konferencja Naukowa w Opolu dowiodła, jak bogaty i różnorodny jest świat sztuki tworzonej poza głównym nurtem.
Materiały konferencyjne już wkrótce! Śledźcie stronę internetową Muzeum Wsi Opolskiej.
Fot. CMZJMZ
