Autor: Sebastian Macioszek
Tera to jus niy ma hadyrlołków i ło ściónganiu cołpki
Tera to jus niy ma hadyrlołków, yno wiejlky sklepy. I to kans sklepów. Jedyn na drugi. Kozdy moł co innego, a i nierołs to wsystko je w taki łogrómniasty „super markecie”.
Moja oma nie chce jejździć do takich sklepów, bo ta je wsystko i nic, pejdziała, a yno sie udoł kans pijyndzy. Omie rołs spómniało sie ło hadyrlołkach. Łóna jus kans ich nie pamiyntoł, jak przijyzdzali do Siołkowic, bo była małó dziołsku, ale jescy wiyncej to praołma łó nich wiejdziała i to mi połosprawiała.
Taki hadyrlołk, jak sie we wsi pokołzoł, to tedy była ale figura. Dó nołs cansto przijyzdzoł hadyrlołk ze Nołroka, ołze z zoł Łodry. Ale nierołs dojyzdzały tes taky fajne hadyrlołki łod stróny Brzega. Hadyrlołki miały dó nołs doś dalekoł dróga, ale sie to musiało im łopłołcać. A i nom we wsi tes. I trza pejdziejć, ze przijazd hadyrlołka do wsi, to było choćby małe świynto przed nołs.
Przijyzdzoł na guminołku to je drewianną fóra na gumowych kołach, zaprzyngniyntą do jednego kónika. Jechoł po wsi i wołoł na głos: „haaaadry, flaśki skupuja, a grzecnym bajtlóm rypki (cukierki) nie pozałuja!!!”, „haaaadry, flaśki skupuja, a grzecnym bajtlóm rypki nie pozałuja!!!”, „hadry, flaśki…”. I tak połra razy, ołze chto nie przised ku niymu. I skupowoł róstomajtne stare lónty, hadry, potargane i strzympiate szmatki, co kiedyś były do łobłócki, a jus ich zołdyn nie łobłócył. Zbiyroł tes papiyry, glaski i flaśki. To wsystko wołzył na taje śmiysnej wołdze ( a cansto i łowichłoł). Za to dołwoł taky rzecy, co ludzie durch potrzebowali we swojy dómostwie. Były to scotki do cesanioł zwiyrzónt (kóni), grzebyki do włosów, śpantliki, knefliki, śtrychalce, dekliki do glasków, mietły. Były tes bóncle i bóncliki, gorki i gołrnyski. Jak hadyrlołk mioł dobry dziyń, a jakołś frejlka mu sie spodobała, to łozdołwoł bómbóny, abo lizołki.
Widzis, synek, kiedyś kans ejś sie z dómu nie rusył, a wszystko ejś kupiył, a do tego pozbył ejś sie gratów, co ci w dóma zawołdzały. A wiejla przy ty było uciechy? Nó chyba ize cie prawie hadyrlołk łowichłoł, ale zawse sie sło dogołdać.
A tera jescy trocha ło ściónganiu cołpki to je ktotkoł historyjoł ło nasych kaplicach
Zdziwiył ejch sie bardzo, jak my jechali na kołach z całó familijó i trefjyli my starsego jus ujka łod ołmy, co jescy yno na kole jejździ. Przi kaplicce ściógnół cołpka ze głowy, kiwnół głowó i zaś cołpka włozył, wcale sie nie zadzierzoł, jechoł dalej. Takygo łobrołska to ejch jescy nigdy na wsi nie widzioł .
Posed ejch dó niego za jakiś cas, boch był ciekawy, co to miało znacyć. Tedy ujek sie łozgołdoł.
Piyrwej, przi mijaniu kozdej kaplicki i kozdego krziza wsyscy tak robiyli. Jak sie sło piechty, a tedy yno piechty sie chodziyło, sie to na pole, cy do wsi, nie było autów, a i kołów bardzo mało. Kozdy był tak wychowany, sie to była kaplicka, cy krziz, kozdy klynknół, przezegnoł się, łodmówiył zdrowaśka i sed dalej swojó drógó. Jak ejch sie spytoł co to miało znacyć, to pejdzioł: by łoddać czejść Bogu nó i na pamióntka tego, co związane je z kozdy miejscy. Bo i kaplicki i krzize stołwiało sie bes całe wieki zawse skuli cegoś. A to, by podziynkować Pónbóckowi za uratowane zyciy, a to Nołświyntsej Paniynce za zdrowiy i kans innym świyntym patrónóm tes w podobnych intyncjach.
Na tyn przikłołd ciekawoł je historyjoł kaplicki, co u nołs na kóńcu drógi stoji. Ta kiedyś był młyn wodny, co tera je we Muzejum w Biyrkowicach. Jedyn ze właściciejli tego młyna mioł gryfnoł frejlka. Ta młodoł dziołcha stratowoł byk. Dziołcha umarła. Na intyncjoł upamiyntniynioł tego faktu, gospodołrz postawiył kaplicka. A było to prawie dwa wieki tymu. Łobejrz, pejdzioł ujek, tejla lołt, a kaplicka stoji w polu, ludzie łó nia dbają, a ze dwa razy w roku farołrz nas ta łodprawioł nabożyństwa.
A jak idzies do kościoła, to po dródze, wele nowej Kwiaciarni stoji takoł kaplicka ze cyrwiónej cegły, co jó gospodołrze na pocóntku dwadziestego wieku postawiyli. Ci gospodołrze dugo niy miejli zołdnego potómstwa i tak łobiecali, ize jak sie pojawi jakyś dziejcióntko, to wystawió kaplicka. I tak tes zrobiyli.
Wele rónda stoji kaplicka ze tysiónc łoziymset dziewiyndziejsióntego roku. W casie wojny napołlyjónskej, przised do jednych gospodołrzów taki wojołk francuski i łostawiył kans pijyndzy. Pejdzioł, ze jak nie przidzie nazołd, to niech kaplicka tu stanie. I tak stanóła kaplicka ze Świynty Janym Nepomucyny.
Jescy innoł na Gburach była postawiónoł przez gospodołrza, coby Matka Boskoł łochróniyła przed dalsymi niescejścióma, bo mu sie utopiyło trzech karlusów, co byli matackołrzóma, to znacy flisołkóma i łóni utopiyli sie w Łodrze. Widzis, kans niescejśliwych wypadków było i kans by sło ło ty łosprawiać.
A joł sobie myśla: dobrze, ize ludzie ło ty pamiyntajó, dbajó i łosprawiajó dalej. Dyć to só nase korzynie. I choć my nie klynkómy jus i nie ścióngómy cołpków, to jednak pamiyntać bamy i nasy dziejció tes bamy łosprawiać ło kaplickach i krzizach.
Od redakcji: Sebastian Macioszek jest uczniem klasy IV Publicznej Szkoły Podstawowej w Starych Siołkowicach. Za swą pracę w konkursie "Ze Śląskiem na ty – 2016" otrzymał I nagrodę w kategorii I (uczniowie klas I-IV szkół podstawowych). Pełną listę laureatów konkursu znajdą zainteresowani pod adresem:
https://www.grupalokalna.pl/beczka/nagrodzeni-i-wyroznieni
