W poszczególnych odcinkach prezentujemy pokonkursowe prace Regionalnego Konkursu Literackiego „Ze Śląskiem na ty”. Imprezę od 27 lat organizuje Łubniański Ośrodek Kultury.
Iwona Rybol, studentka IV roku fizjoterapii UM Wrocław
– Zębowice 2013
Witejcie! Witejcie!
Witóm sie sam z Wami jak ze starymi znajómymi, bo nierołz zejch w Ugiónonach bóła i fajne chwile z Wami przezóła.
Nojprzód musam łodpejdzieć sie na pytanie: co to znacy być z kimś na „ty”? Podug mie jes to takoł integracja z kimś, z kiym chce sie być blizej, a kierej sie nie łodciepuje. Bes to myślam, ize z tym konkórsym jes zejch na „ty”, bo swój udział i wkład w niego móm. Napisałajch połra rozprołwek ło mojych gryfnych przodkach i rozmajte stare dzieje.
Latoś na tyn jubileus chcam Wóm łopejdzieć trocha ło sobie, bo zejch jes jyno zdziebko starsoł jak tyn konkurs i swoja historyja tes jus móm.
Nie tak dołwno jesce w jednyj z mojych rozprołwek, rozwołzałajch nad tym, kaj sie móm iś ucyć dalyj i jaki wybrać fach, zeby potym nie załować w życiu, a jesce przi tym być szczyńśliwóm i spełniónóm.
Ło mojych marzeniach gośno zejch nie goldała, bo do jych spełniynia to dalekoł droga pod górka przed dziołcha ze wsi z prostej familiji, kaj nazwisko nic nie znacy. Co tu kanc gołdać, licejum tes końcołajch w Oleśnie, a nie na przikład w Opolu. Na zołde korepetycje zejch nie chodzióła, jyno sama zejch sie ucóła. Joł jus takoł jes upartoł dziołcha, ize jak musam pokonać wiynkse schody, to potym móm wiynksoł radość z tego, ize mi sie udało osióngnónć cel.
Gołdajóm, ize cym się dziecko za modu bawi, tym potym w zyciu bandzie. U mnie to tes tak bóło, bo joł bardzo rada pomagałajch drugiym, lubiółajch robić rozmajte zabiegi, a jak zejch ołmie na spaniu ziymny okład prziłozóła, to się zarołz łobudzióła. Nas farołrz, Paweł Zając, cansto przestrzegoł modych, zeby nie byli jak te łowce gnane łowczym pyndem, jyno kołzdy sed swojóm drógom. Jako przikład podoł, ize jak jednoł dziołcha idzie za frizerka, to pół klasy za nióm, a potyn tak jes, ize co drugoł to frizerka, a nie ma kaj zrobić porzóndnyj frizury. Ale joł jes blank innoł, słowa farołrza zejch sie wzióła do serca i choć niewtórzy radziyli mi, ze móm iś abo za polonistka, abo za aptekorka, to joł siebie tam nie widziała. Lyków sprzedołwać nie banam, ani siedzieć za biurkiym. Joł musam cojś robić, bo inacej to sie dusam. Bes to tes złozółajch papiery na fizjoterapia do Akadamii Medycznej do Wrocławia i bes nicego zejch sie dostała. Jak zejch widziała, ize na jedyn plac bóło 9 chantnych, to zejch jus sama nie wiedziała, cy móm szczyńście, abo tes ołma mi to wymodlóła. A moze jedno i druge.
Ale to bół dopiero pocóntek. Terołz moje prziygody wspóminóm ze śmiychem, ale wtedy to wcale mi tak wesoło nie bóło.
Jak sie idzie w srogi świat z kimś, to jes o wiela lżej, ale przeca joł tak nie umiam. Durch musam mieć jakeś problemy. Piyrsym z nich bóło miyszkanie. Zgołdałajch sie z dwóma frelami i zacłyśmy sukać jakejś izby, zeby mieć dach nad gowóm. W tym wszystkiym bół tyn fejler, ize miasto to znały tak samo jak i joł, to znacy wcale, bo prandzej we Wrocławiu bółach moze ze 2 razy. Z mapóm lołtały my po całym mieście, jak te gupie, as udało nóm sie znojś izba na 3 osoby. Wtedy to joł jesce nie wiedziała, co to znacy miyskać w trzi dziołchy, kaj nie ma za kanc placu, a na dodatek jes jyno jedyn śrank. Dziołchy zajonły jus na pocontku cały, bo myślały chyba ize skoro zejch jes ze wsi to chodzam jak mie Pon Bócek stworziył i nie potrzebujam placu. Ło sprzóntaniu, to tes skoda gołdać. Łóne bóły jyno srogie panie, wtore ubierajóm markowe ciuchy i sprzóntać nie musóm. A zrobi to za nich blondynka ze wsi, ale nie ze mnóm take numery! Zrobiołajch grafik, bo choć bajzlu nie znosza, to za kogoś robić nie banam. Tam mi sie dopiyro łocy łotworzyły, ize nie kozdy wto sie miyni srogóm panióm na take miano zasługuje.
Jak to gołdajóm, co sie z dóma wyniesie to sie dalyj w świat poniesie. I tak to zy mnóm jes. W dóma naucóła zejch sie nie jyno porzóndku, ale tes rozmaitych zasad i nikt mie nie przerobi na swoje kopyto, choć nierołz bes to zejch miała pod górka. Ale co mi tam!
Łopowiym Wóm jesce jak zejch ze śwóngiym zasła na uczelnia. Piyrsego dnia miałajch skolenie i wymyślołajch, ize pójdam 3 kilometry piechty, przi tym poznóm trocha miasto, a z drugiej strony to tes nie znałajch sie na tych tramwajach i autobusach. Jak zejch zasła na plac, to sie łokazało, ize zajyncia sóm blank kaj indziej. Pani w biurze mi pejdziała kerym autobusym móm jechać, ale ize te same numery jadóm w dwie rozmajte strony, to zapómniała dodać. I wyjechałajch w blank drugiym kierunku. Jak sie moł pecha to i w drewnianym kościele sie cegłom dostanie, tak tes i wtedy desc zacón lołć jak gupi, wiater porwoł mi i połomół mój śyrm. A co joł tu biydnoł. Nojprzód nasły mie take myśli, ize to zły znak, ize to mi się to tak źle zacynoł. W końcu zejch dosła skonanół na plac. Co z tygo, ize do końca zajyńć pozostało jyno 15 minut, a joł jakby nigdy nic włazam do środka auli i siadom w piyrsej ławce. Nie chcam nic gołdać, ale tam bóło chyba z dwiesta ludzi. Co to dało, ize przed wyjściem zejch sie bes godzina śtiglowałach, jak terołzki wyglondałajch jak mokroł kacka.
Ale jak to jus kiedyś starzy ludzie gołdali, ize nie ma tego złego co by na dobre nie wysło, tak tes i te moje „efektowne” wejście wszyscy spamiyntali i na drugi dziyń miałajch jus kanc znajomych, bo joł to bóła ta co tak kanc nieskoro przisła.
Pocontek to mialajch richtig do spłaczu, ale potym to bóło jus jyno lepiyj. Pomału poznowałajch miasto, corołz wiyncej nowych ludzi z całyj Polski i co tu kanc gołdać – studynckie zycie. Nauka wciongała mie corołz barzyj i jus wtedy wiedziałajch, ize zejch dobrze wybrała tyn mój fach. A to zejch bóła na całym roku sama Ślónzacka nic mi to nie robioło. Wcale zejch sie tym nie przejmowała, ale tes nik mi nie dokucoł z tego powodu.
Wiadomo, kaj by sie nie bóło to pocontek nigdy nie jes fajny. Tak tes i bóło z nasymi zajyncioma w prosektorium. Jak my tam przisli, to my bóli tacy wystrasyni na całego, a potym to my sie nie umieli docekać na nastypne zajyncia. Co ciekawe, to nie wiam camu, ale po nich zawse to my wszyscy mieli taki gód, ize kołzdy z nołs by zjodł kónia z kopytoma. A nojlepiyj to sie śtalowały te moje france z izby (bo łóne sie ucóły kaj indziej). Łóne nie mogły ani patrzyć na tyn mój bioły fortuch z praktyk w prosektorium, bo tak sie brzydzióły, abo tes wierzam sie boły ize jym jakiś duch z tygo śranku wylyzie.
Na studiach to nojbarzyj podobały mi sie praktyki. Bes rozmajte oddziały my musieli przejś, ale to bóła richtig skoła zycia. Tam dopiyro cowiek nauczy sie pokory, cierpliwości i tej zasady, ize nojważniyjsze w zyciu jes zdrowie. A wszystko inne nie moł takiygo srogiygo cweku. Jedni ludzie walcóm ło zycie do samygo końca, a innym wcale sie nie chce zyć. Ale kozdy z tych ludzi ciyrpi i do kozdego trza mieć inne podejście. To nie jes wcale takie einfach.
Take moje piyrse chwile zwóntpiynia mie nasły jak zejch miała praktyka w hospicjum. Tam barzyj nis kaj indziej moł sie kontakt ze śmierciom. Choć kołzdy chorzik inacej reaguje na swoje cierpiynie, to jedno jes pewne, kozdy z niych jes bezbronny jak bajtel.
Po jakimś casie ta moja chandra mi przesła, na spokojnie zejch sie wszisystko przemyślała i dosłajch do wniosku, ize w zyciu cowieka jes i taki etap odchodzynia. Jyno trza to umieć godnie przejś. Goldajom, ize ciyrpiynie uszlachetnioł cowieka. Bes to wsziystko zacłajch docyniać kozdoł chwila zycia, keroł jes srogiym darym łod Boga i jóm trza dobrze wykorzystać.
Porozprawióm Wóm jesce trocha ło mojyj praktyce, bo tam nigdy nie wiam na kogo trefiam, a jes to richtig rozmajcie. Rołz przisłajch do chopa, kiery mioł złómanoł noga i pytom sie go, co sie stało, a łón mi gołdoł, ize dziołcha go zamkła w chałpie, a ze łon bół na kacu i strasnie chciało mu sie pić. A ze łón sroce spod łogona nie wylecioł, to próbowoł wyjść łoknym trzimajonc sie prziwionzanych do kaloryfera śnurówek. A ze łone nie strzimały, to zlecioł z piyrsygo piyntra.
Innym razym trefiołach na chopa, kiery bół tak upierdliwy, ize nikt nie chciół z nim ćwiczyć. Łon do kozdego coś mioł i durch mu sie coś nie widziało. Joł jus wiedziałach co ło nim gołdajom i nie dałach sie sprowokować. A mie to nawyt zdziwiło, ize robioł wsziystko, co zejch mu kozała. Na kóniec zajynć pejdzioł mojymu łopiekunowi, ize w swojyj grupie studyntów mół kaprala. Kołzdy chcioł wiedzieć kogo łon mioł na myśli, a tu sie łokazało, ize chodziło ło mie – ta cicho blondynka. Jesce mu pedzioł, ize móm takiego pałera w rynkach, a wcale tego po mie nie widać!
Joł jus chyba móm szczyńscie do chopów, bo jak mój wykładowca poszoł zrobić zabieg jednymu, to po chwili przisoł nazod taki wesoły, bo pacjynt woli śtudyntka (a bółach wtedy na piyrsym roku) niż szanowanygo pana magistra. Nie powiam, zrobióło mi sie wtedy richtig przyjemnie.
Bardzo rada zejch jes jak mi sie trefi pacjynt, kery po rozmaitych łoperacjach lezy i nie umie chodzić, a pomału dziynki nasej współpracy wstowół z łózka. Nojlepsoł motywacja jes, jak sie mu powie, ize terołz moge jus sam iś sie zakurzić cigareta. Gorzyj jak trza dugo, dugo ćwiczyć, a nie widać zołdnyj poprawy. Bes to tes w tym fachu trza mieć kanc cierpliwości i wiary, ize sie udoł. Ale tes trza być upartym jak tyn łosioł i motywować pacjynta. A nojlepse jes to, ize trza umiyć gołdać z pacjyntym ło wsziystkim – łod pogody, bes piłka nożnoł, po jakeś politycne rzeczy.
Jak joł sie ciesam, jak pacjynci wracają do zdrowia, jak zaś sie śmiejom, bierom mie za rynka, dziynkujom. Nieraz nie umióm gołdać, ale jich blik gołdoł mi wsziystko. Zdarzoł sie, ize familja pacjynta przichodzi podziynkować. To sóm richtig fajne chwile, szczególnie, ize jes zejch ino śtudyntkóm. Bardzo przeżywóm te chwile, kiedy starzi, spracowani, chorzi ludzie potrzebujóm rozmaitych zabiegów na jus, a tu sie dowiadujóm, ize limit sie wyczerpół i mogóm ino priwatnie sie zapisać. A dyć ich na to nie stać! Najgorse, ize łodpowiedzialni za to ludzie sie tym nie śtresujóm.
Przede mnóm jesce 2 lata studiów magisterskich na tyj samyj uczelni, a co bandzie potyn, to as sie bojam myśleć. Najgorse jes to, ize nie wiym czy znojda robota abo banam musiała sukać jej za granicóm. Co tu kanc gołdać, w mojym fachu idzie tam kanc łosióngnónć i sie cegoś dorobić, a tu w Polsce banam siedzieć w dóma, abo robić jak tyn doktor Judym.
Kanc mojych rówieśników ze studiów jus wyjechało za granica abo tes to planujóm i szkolóm jynzyk. Mie sie tu podoboł, żeby zostać musam mieć robota, bo nie po to sie tyle ucam, zeby być ino kuróm domowóm. Jak by tego bóło mało, to kołzdy zarobióny bes wakacje piyntołk inwestujam w rozmajte kursy, zeby corołz wiyncej umieć i być dobrym w tym co robiam.
A co do blondynki w srogiym mieście, to piyrse koty za płoty, terołz jes mi tu bardzo dobrze. Trefiólach na cudownych, dobrych ludzi, na kerych durch mogam licyć. A bes wakacje mogam jeździć po całyj Polsce, bo w kozdym mieście mom terołz znajómych. We Wrocławiu cujam się jak ryba w wodzie, wiym kaj sie łobrócić. I chyba wyglóndóm jus na miastowóm, bo durch sie wtoś mie ło droga pytoł. Ale zawse chantnie pomagóm insym, bo sama wiym jak to pierwyj bóło ze mnóm.
Latoś móm jus trzecie mieszkania z blank innymi ludźmi, swoja ławka w kościele i znajome sklepowe na osiedlu. Po prostu jes mi dobrze i ani nie chcam myśleć, jak to bandzie jak skóńcam studia. Po tych trzech latach spyndzonych we Wrocławiu, wiym ize nie trzeba sie bóć iś w świat, bo łón nołlezy do łodważnych ludzi. Wszandzie sóm dobrzi i źli, a to łod nołs tes zależy kerych do siebie przycióngomy. Jak bych miała jesce rołz wybierać, to bych wybrała ta sama droga, bo w zycia sie słowami papieża Jana Pawła II „ Musicie od siebie wymagać choćby inni od Was nie wymagali”.
