Od długiego czasu nie potrafiłem się przemóc, by o tej trochę przykrej sprawie napisać, ale dziś pan Rafał Kampa, swoją publikacją na Grupie Lokalnej, spowodował, że w końcu przemogłem się.
Pan Rafał Kampa użył w tytule swego artykułu przymiotnika Mało-Dobrzeński. Drobiazgiem jest, że powinno być małodobrzeński. Istotniejsze jest, że w ogóle nie ma takiego przymiotnika. Ani Mało-Dobrzeński, ani małodobrzeński. Powinno być dobrzeński. Wszystko jedno, czy z Dobrzenia Małego, czy z Dobrzenia Wielkiego, obowiązuje przymiotnik "dobrzeński".
Przymiotniki małodobrzeński i wielkobrzeński obowiązywałyby, gdyby wsie nazywały się Mały Dobrzeń i Wielki Dobrzeń. Ale one nazywają się Dobrzeń Mały i Dobrzeń Wielki.
Pan Rafał Kampa nie bez przyczyny użył jednak przymiotnika, zawierającego "mało". Kiedyś tak się mówiło, bo kiedyś wsie nazywały się Mały Dobrzyń i Wielki Dobrzyń. Odnalazłem archiwalną polską gazetę:
W gazecie tej znalazła się m.in. taka notatka:
Jeśli wieś nazywała się Wielki Dobrzyń, to można było używać przymiotnika wielkodobrzyński (i odpowiednio małodobrzyński). Skoro jednak zmieniono nazwy wsi na Dobrzeń Wielki i Dobrzeń Mały, to obowiązuje wspólny przymiotnik "dobrzeński".
Sprawa przymiotnika "małodobrzeński" zamiast "dobrzeński" to jednak tzw. małe piwo. Dramat jest z odmianą Dobrzenia przez przypadki. W mianowniku jest "Dobrzeń" i co do tego nie ma wątpliwości. Ale już od dopełniacza zaczynają się problemy.
Dla przykładu, czy szkoła jest w Dobrzeniu czy w Dobrzniu? Poprawnie byłoby w Dobrzniu! Prawidłowa odmiana nazwy Dobrzeń przez przypadki jest taka:
- mianownik – Dobrzeń
- dopełniacz – Dobrznia (a nie Dobrzenia)
- celownik – Dobrzniowi (a nie Dobrzeniowi)
- biernik – Dobrzeń
- narzędnik – (z) Dobrzniem (a nie Dobrzeniem)
- miejscownik – (w) Dobrzniu (a nie Dobrzeniu)
- wołacz – Dobrzniu (a nie Dobrzeniu)
Jeśli zatem uczeń dobrzeńskiego liceum użyje w wypracowaniu formy "w Dobrzeniu", to nauczyciel ma obowiązek wskazać mu ten błąd i stosownie obniżyć ocenę. Uczeń jednakże mógłby wtedy zaprotestować, że przecież w logo zespołu szkół napisano "w Dobrzeniu", na tarczy szkolnej jest "w Dobrzeniu", na ścianie zewnętrznej od strony ul. Namysłowskiej jest wielkimi literami "w Dobrzeniu" więc nie "Uczta Baltazara" tylko "uczta sie same".
A przecież problem nie dotyczy tylko liceum, ale także szkoły podstawowej, urzędu gminy i wszelkich innych instytucji. Wszystkie szyldy i tablice zawierające "w Dobrzeniu" są błędne, bo powinno być "w Dobrzniu". Gdyby ktoś miał w tej sprawie jakieś wątpliwości, to poniżej fragment stosownego przepisu. Aby uniknąć możliwości pomyłki przy przepisywaniu zastosowałem zasadę wytnij-wklej. Z klawiatury wpisałem tylko to, co jest niebieskim kolorem. Tak wygląda przepis:
Wszelkie instytucje publiczne a także dziennikarze, mają obowiązek stosować nazwy zgodne z prawem. Tymczasem w przypadku Dobrznia tak nie jest. Ja zresztą też na co dzień piszę i mówię Dobrzenia, bo wszyscy tak piszą i mówią, ale mnie to trochę uwiera, bo wiem, że to błędnie.
Z sytuacji, jaka jest, są dwa możliwe wyjścia:
- zacząć mówić i pisać poprawnie, ale to wymaga zmiany mnóstwa szyldów, tablic etc.
- zmienić przepisy tak, by prawidłowym dopełniaczem było "Dobrzenia" a nie "Dobrznia"
Tę drugą drogę wybrało jakiś czas temu np. Opole. Tam też w powszechne użycie weszła błędna nazwa "Kolonia Gosławicka", która przecież nazywała się wcześniej "Kolonia Gosławska". No ale skoro wszyscy przestawili się na błędną nazwę, to prościej było zmienić przepisy i dziś za zgodną z prawem uznana jest nazwa "Kolonia Gosławicka".
W przypadku Dobrznia też chyba należy tak postąpić. Gmina musiałaby podjąć działania na rzecz zmiany dopełniacza. To wymaga trochę zachodu, ale chyba nie powinno być tak, że prawo sobie, a życie sobie.
