To temat debaty, do której zaprasza opolski Teatr im. Jana Kochanowskiego. Poprowadzi ją Łukasz Drewniak, a jego gośćmi będą: Sylwia Frołow, Janusz Opryński, Ivan Wyrypajew o godzinie 17:00, w Teatrze, w dniu premiery spektaklu „Los Endemoniados/Biesy”, czyli 13 maja.
„Kultura rosyjska powinna zniknąć z przestrzeni publicznej do czasu zakończenia wojny na Ukrainie” stwierdził minister kultury Piotr Gliński.
Także w Opolu pojawiły się podobne głosy. Jeden z Opolan, skierował do Urzędu Marszałkowskiego, instytucji nadrzędnej Teatru list, w którym czytamy: „Czy naprawdę w czasie, gdy Rosja prowadzi bestialską wojnę w Ukrainie i dopuszcza się ludobójstwa, teatr w Opolu zamierza promować sztukę Rosjanina!?”
Spektakl „Los Endemoniados / Biesy” w reżyserii Marcina Wierzchowskiego, nawiązuje do „Biesów” Fiodora Dostojewskiego.
Od czasu eskalacji wojny i rosyjskiej inwazji na Ukrainę w przestrzeni publicznej pojawiają się postulaty dotyczące bojkotu kultury rosyjskiej. Czy dzieła rosyjskich mistrzów powinny być wystawiane w teatrach? Czy sam akt sięgnięcia po ich utwory stanowi wyraz poparcia dla agresora, czy może właśnie przemilczanie tej twórczości jest robieniem przysługi Putinowi, który wypowiedział wojnę także liberalnej, otwartej, europejskiej demokracji? Być może to właśnie rosyjscy artyści, często sami będący ofiarami polityki własnego kraju, dają nam szansę zrozumienia rosyjskiego imperializmu.
W spotkaniu przed premierą spektaklu Los Endemoniados/Biesy prowadzonym przez Łukasza Drewniaka wezmą udział:
Sylwia Frołow – autorka książek Dzierżyński. Miłość i rewolucja (2014), Antonówki. Kobiety i Czechow (2020) oraz Nasz biedny Fiedia. Kobiety i Dostojewski (2021), zbioru portretów Bolszewicy i apostołowie (2014), a także dwóch powieści: Spojrzenia (2009), I dusza, i seks (2013). Korektorka i redaktorka, pracująca na co dzień w „Tygodniku Powszechnym”. Przez kilka lat pełniła funkcję sekretarza prof. Jerzego Pomianowskiego.
Janusz Opryński – reżyser teatralny, twórca działającego od 1976 r. Teatru Provisorium, przez 25 lat pełnił funkcję dyrektora artystyczno-programowego Centrum Kultury w Lublinie. Współzałożyciel Festiwalu „Konfrontacje Teatralne”, którego jest dyrektorem artystycznym. W 2019 roku na deskach Teatru im. J. Kochanowskiego w Opolu wyreżyserował adaptację tekstu Michaiła Bułhakowa Mistrz i Małgorzata w najnowszym przekładzie Przebindów.
Ivan Wyrypajew – rosyjski dramaturg i reżyser mieszkający w Polsce. Jest najczęściej wystawianym i najbardziej znanym współczesnym rosyjskim autorem na świecie. Jako reżyser teatralny i filmowy stworzył kilkadziesiąt spektakli teatralnych, nagradzanych na festiwalach w całej Europie oraz sześć filmów fabularnych, pokazywanych na renomowanych festiwalach filmowych. Jest autorem sztuki Badania ściśle tajne. New Constructive Ethics, której sceniczna prapremiera odbyła się w Teatrze im. J. Kochanowskiego w Opolu.
Premiera spektaklu „Los Endemoniados/Biesy” w reżyserii Marcina Wierzchowskiego już 13 maja na dużej scenie Teatru im. J. Kochanowskiego w Opolu. To dramatyczna historia o grupie hiszpańskich rewolucjonistów, dla których tekst Dostojewskiego staje się inspiracją do walki z dyktaturą.
Kiedy przychodzi ten moment, że chce się powiedzieć: dość! – Zaczyna się rewolucja!
Dokładnie 50 lat temu, podczas premiery spektaklu na motywach „Biesów” Fiodora Dostojewskiego, spłonął teatr w niedużej miejscowości na południu Hiszpanii. W pożarze zginęli twórcy spektaklu oraz uwięziona w budynku publiczność.
Rok 1973. Reżim generała Franco ma się już ku końcowi, ale umęczeni Hiszpanie nie widzą szans na poprawę swojego losu. Pod skrzydłem dyktatora dorasta fanatycznie mu oddany Juan Carlos – prawowity następca tronu. W rządzonej przez Franco Hiszpanii prawda jest niewygodna. Tłumione są pytania o los bliskich, którzy zginęli podczas wojny domowej i w czasach reżimu albo zostali schwytani i przetransportowani do tajnych placówek więziennych. Naród dławi się, milcząc, a w gardłach gorącokrwistych Hiszpanów rośnie gula.
W tych okolicznościach niewielka amatorska grupa teatralna zaczyna tworzyć swoją adaptację „Biesów”: wściekłą, szaloną, pełną ognia, powstającą z potrzeby powiedzenia czegokolwiek, kiedy nie można wypowiedzieć nic. W trakcie pracy uczestnicy radykalizują się i marzą o coraz bardziej aktywnym działaniu na rzecz walki z systemem. Nie wiedzą, że staną się ofiarami własnych ambicji.
W Polsce w 2022 roku znów zaczynamy odczuwać ten sam lęk, tę samą beznadzieję, więc wywołujemy tych, którzy zginęli walcząc, niepogodzeni z własną bezsilnością. Zagłębiając się w materiały, które przetrwały – notatki, dzienniki, nagrania, odkrywamy krok po kroku tragiczną historię teatralnej grupy rebeliantów i podejmujemy próbę zrekonstruowania jej spektaklu, z nadzieją, że jego twórcy doceniliby, że kończymy to, co zaczęli.
Pochylając się nad losami dwunastu osób, które z bezsilności sięgnęły po „Biesy”, żeby w czasach frankistowskiego reżimu odzyskać głos, […] by w trzydzieści lat po zakończeniu wojny domowej, […], w kraju, w którym liczba ofiar po obu stronach bratobójczego konfliktu wyniosła prawie pół miliona, a liczba ofiar w nieoznaczonych masowych grobach przewyższała liczbę oficjalnie pochowanych, powiedzieć: Jeszcze tu jesteśmy, jeszcze nie zapomnieliśmy i nie chcemy zapomnieć — […] sięgamy do „Biesów”, bo zawarta przez Dostojewskiego wiwisekcja ludzkiej duszy pozwala badać naturę aktu, który mógł być nie artystyczny, lecz terrorystyczny w swej naturze — mówią twórcy spektaklu.
Reżyseria: Marcin Wierzchowski
Scenariusz i dramaturgia: Daniel Sołtysiński i Marcin Wierzchowski
Współpraca dramaturgiczna: Piotr Pacześniak (AST)
Muzyka: Marta Zalewska
Scenografia: Anna Maria Karczmarska
Reżyseria świateł: Szymon Kluz
Kostiumy: Paula Grocholska
Dramaturgia ruchu: Aneta Jankowska
OBSADA:
Cecylia Caban
Maria Kuśmierska (gościnnie)
Magda Maścianica
Joanna Osyda
Judyta Paradzińska
Monika Stanek
Bartosz Dziedzic
Jakub Klimaszewski (gościnnie)
Artur Paczesny
Radomir Rospondek
Kacper Sasin
Konrad Wosik
