Wybitni Opolanie. Pionier Opolskiego Sportu: Ernest Żołędziowski

Pionier to ten: „…kto toruje nowe drogi w jakiejś dziedzinie, krzewiciel kultury, postępu i t.d…”. Bez wątpienia do elitarnego grona pionierów opolskiego sportu zaliczyć należy Ernesta Żołędziowskiego, który natychmiast, po przybyciu wraz z pierwszą grupą skierowanych do Opola – w kwietniu 1945 roku pracowników – przystąpił do organizowania życia sportowego, dla napływających z różnych stron kraju przyszłych mieszkańców miasta.

Ernest Żołędziowski. Legitymacja nr 31 członka klubu sportowego z.S. Budowlani

Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej rozpoczął swoją społeczną pracę. Był wśród założycieli pierwszego opolskiego klubu sportowego „Odra” Opole. Wkrótce potem powstawały kolejne opolskie kluby: Milicyjny Klub Sportowy, ZZK „Leopolia”, „Lwowianka i WKS „Trójka”. W nieodległych Czarnowąsach w 1946 roku powstał pierwszy w kraju Ludowy Zespół Sportowy.

W drugiej połowie czerwca 1945 roku na murach Opola ukazał się plakat o następującej treści: „…Obywatele! Podajemy do wiadomości wszystkich, którzy o tym wiedzieć pragną i powinni, że na terenie Opola powstał klub sportowy „Odra”, który w programie swym ma prowadzenie i rozwijanie wszystkich dziedzin sportu…Jako inaugurację sezonu sportowego w naszym mieście organizujemy w niedzielę 8 lipca 1945 roku propagandowy bieg uliczny, którego trasa wynosi około 2 km…”.

Drużynowi Mistrzowie Polski zrzeszenia Sportowego Budowlanych. Na czele wielokrotna mistrzyni i rekordzistka Polski Irena Witkowska. Z tyłu Ernest Żołędziowski Rok 1956

Od tego wszystko się zaczęło, to był początek niezwykłej, aktywnej, wieloletniej działalności sportowej Ernesta Żołędziowskiego.

Ernest Żołędziowski urodził się 29 grudnia 1917 roku w Chropaczowie (dziś Świętochłowice) w rodzinie górniczej. Już jako uczeń wykazywał wielkie zainteresowanie sportem pływackim. W 1937 roku na kursie przeprowadzonym przez Ośrodek Wychowania Fizycznego 23. Dywizji Piechoty w Katowicach uzyskał dyplom przodownika pływania uprawniający do prowadzenia nauki pływania w organizacjach wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego, a w sierpniu 1938 roku W Okręgowym Ośrodku Wychowania Fizycznego zdobył tytuł instruktora pływania pozwalający na samodzielne prowadzenie nauki pływania.

Pierwsze swoje kroki w zrujnowanym Opolu skierował w stronę cudownie ocalałej z zawieruchy wojennej pięknej pływalni na Placu Róż. Wkrótce z przybyłym z Lwowa Władysławem Gindą – w przeszłości ratownikiem na lwowskich basenach – doprowadzili do uruchomienia wyposażonego w trzy niecki kąpielowe, wieżę do skoków, trampoliny z dyblowanymi deskami – wspaniałego obiektu sportowego, udostępniając go mieszkańcom miasta. Jednocześnie w „Odrze” powołano do życia sekcję pływacką z Ernestem Żołędziowskim jako kierownikiem i trenerem. Wśród gruzów miasta rozkwitło nowe życie. Dla setek dzieci i młodych ludzi basen stał się ulubionym miejscem spędzenia czasu. Bo tutaj mogli nie tylko wykąpać się, ale nauczyć pływać, a potem stopniowo pod okiem pana Ernesta i drugiego trenera Jerzego Minicha poznawać różne style pływackie i w zależności od upodobań specjalizować się w wybranym.

Ale nie to było najważniejsze, weteran opolskich pływaków Tadeusz Witkowski wspomina: „…na pływalni ćwiczyła młodzież pochodząca z różnych regionów Polski. Nie było animozji ani wrogości między „hadziajami” (dzieci ekspatriantów) i „hanysami” (dzieci autochtonów). .”(3), dominantą było zgodne współżycie w duchu sportowej rywalizacji. Pierwsze zawody – przy ogromnym zainteresowaniu ludności z miasta- rozegrano 7 czerwca 1947 roku, startowali wszyscy wychowankowie „Odry”, a także pływacy ze „Spójni” Opole i „Gwardii” Opole. Wystartował także pan Ernest, w kronikach odnotowano, że 50 metrów stylem klasycznym przepłynął w 46 sekund. Obok pływaków trenowali waterpoliści i skoczkowie do wody. Warto wspomnieć, że ewenementem w skali kraju była liczba drużyn piłki wodnej na Opolszczyźnie, w szczytowym o okresie było ich czternaście, grano na basenach ale także na stawach i wyrobiskach. W samym Opolu działały: „Odra”, „Spójnia” i „Gwardia”. Waterpolistą „Odry” był jeden z najwybitniejszych pięściarzy polskich tamtego okresu Franciszek Kraus.

Elżbieta Żołędziowska czołowa pływaczka w kraju w kategorii dzieci

Sekcja pływacka miała charakter wybitnie rodzinny, było to zasługą państwa Żołędziowskich, żona Magdalena była gospodarzem i…krawcową. Z przywiezionej z prudnickiego „Froteksu” beli doskonałego materiału uszyła piękne szlafroki, wchodzący na pomosty pływackie Opolanie budzili podziw i zazdrość swoich rywali, Trzy córki trenera z powodzeniem uprawiały pływanie, najstarsza Elżbieta należała do najlepszych w kraju w kategorii dzieci w stylu motylkowym i dowolnym. Wyróżniały się także rodziny Witkowskich, z Ireną wielokrotną mistrzynią i rekordzistką Polski na czele, były także cztery siostry Kuczerówny, bracia Bellowie, bracia Puchałowie. Można z pełną odpowiedzialnością napisać, że wielkim dziełem Ernesta Żołędziowskiego na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych minionego wieku było zbudowanie wielkiej wartości społecznej, świetnie działającego środowiska wychowawczego opartego na przestrzeganiu przez wychowanków – sportowców najszlachetniejszych zasad sportowej rywalizacji. Zasadą naczelną było „jeden za wszystkich, wszyscy za jednego”.

W 1951 roku pan Ernest odkrył, że na terenie Cementowni „Odra” jest dwudziestometrowy, rekreacyjny basen z podgrzewaną woda. Szybko doszedł do porozumienia z dyrekcją, i przez wiele lat opolscy pływacy, jako nieliczni w kraju mogli trenować przez cały rok. Porządku i ładu na tym basenie pilnowali starsi zawodnicy, których trener zachęcał do zdobywania stopni instruktorskich. Ta pomoc była konieczna, bo w okresie zimowym trener pływania przeobrażał się w trenera drużyny hokeja na lodzie OKS „Odra”. Sekcja klubowa powstała 9 stycznia 1947 roku. We własnym zakresie przygotowano lodowisko na Stawie Zamkowym, u stóp Wieży Piastowskiej, znajomy stolarz wykonał zestaw kijów hokejowych, stroje, ochraniacze przygotował zespół żon i narzeczonych zawodników pod wodzą niezawodnej pani Magdaleny.

Pierwszy mecz drużyna hokejowa rozegrała 20 stycznia 1947 roku z wicemistrzem Polski „Siłą” Giszowiec, o wyniku kroniki dyskretnie milczą, ale w dwa tygodnie później z tą samą drużyną Opolanie honorowo przegrali 4:7. Zawodnikami byli w większości piłkarze ligowej drużyny. Przez wiele lat drużyna grała w pierwszej lidze hokejowej, z jej szeregów wyszli pierwsi olimpijczycy Śląska Opolskiego, Zdzisław Trojanowski i Rudolf Czech reprezentowali Polskę na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich Oslo 1952. Z biegiem czasu hokeiści przenieśli się na korty tenisowe „Odry” zimą zamieniane na lodowisko, z oświetleniem. Ernest Żołędziowski w 1958 roku po ukończeniu studiów w Wyższej Szkole Wychowania Fizyczne w Poznaniu zdobył kolejny tytuł: trenera hokeja na lodzie. Dla usprawnienia szkolenia i uatrakcyjnienia żmudnych ćwiczeń pan Ernest wprowadzał ciekawe rozwiązania, które potem były wprowadzane w innych klubach w kraju. Cechowała je pomysłowość, zaawansowani pływacy korzystali z „motorka tempowego”, pozwalającego regulować szybkość pływania, z kolei uczący się pływania mieli do dyspozycji „płócienne poduszeczki” chroniące przed zanurzeniem. Dla utrzymania tafli lodowej w trakcie meczów we właściwym stanie wymyślił pan Ernest oryginalną „rolbę – zraszacz”, szybko usuwano przy jej pomocy zarysowania lodu.

Ernest Żołędziowski z podopiecznymi na pływalni na Placu Róż. Rok 1956

Niezależnie od pełnej zaangażowani i ofiarności pracy trenera i sędziego zawodów sportowych w różnych dyscyplinach Ernest Żołędziowski zawodowo zajmował się nadzorem nad budową obiektów sportowych. Przystosował do użytku dwie pływalnie: na Placu Róż i w Cementowni „Odra”. Kolej przyszła na sztuczne lodowisko. Do legendy przeszło zdobycie dokumentacji technicznej lodowiska. W Polsce do tej pory były tylko dwa sztuczne, brak było konstruktorów – fachowców. Dzięki przyjaciołom z Opawy dokumentację taką zyskano, problemem stało się jej przewiezienie przez granicę. Pomogła mała Elżbieta, razem z ojcem pojechali do Ostrawy, wracając Ela siedziała na kocu który pokrywał stos teczek. Udało się. Pierwszy mecz hokejowy na Toropolu rozegrano jesienią 1962 roku. Rok później oddano do użytku piękną nowoczesną krytą pływalnię. Po raz kolejny pan Ernest dowiódł, że jest nie tylko wyśmienitym trenerem wychowawcą, ale także znakomitym organizatorem – budowniczym zaplecza bazowo – logistycznego sportu wyczynowego.

W połowie lat sześćdziesiątych minionego wieku nastąpiły głębokie przemiany jakościowe w kulturze fizycznej na Opolszczyźnie. Źródłem dotychczasowych osiągnięć były w głównej mierze entuzjazm i zapał ludzi sportu. Ernest Żołędziowski był coraz mocniej zaabsorbowany obowiązkami zawodowymi, bo spod ziemi wyrastał kolejny wielki obiekt sportowy hala widowiskowo – sportowa, zdecydował się ustąpić powierzając szkolenie swoim wychowankom, wykształconym w Akademiach Wychowania Fizycznego. Trenerem wiodącym pływania został Tadeusz Witkowski, na co dzień wicedyrektor wielkiego przedsiębiorstwa budowlanego, hokeistów poprowadził były, świetny hokeista i piłkarz Stanisław Smajda. Obaj zawsze podkreślali, że wyszli spod ręki pana Ernesta.

W wydanej w 1960 roku na 15-lecie OKS „Odra” Opole jednodniówce napisano: „…Na Opolszczyźnie działalność nasza w dziedzinie upowszechnienia kultury fizycznej i sportu przyczyniła się w dużym stopniu do stabilizacji społeczeństwa. Synowie i córki ekspatriantów i osadników wraz z synami i córkami rodowitych Opolan zrzeszając się i pracując nad podniesieniem swojej sprawności fizycznej w Zrzeszeniach i Klubach Sportowych bliżej poznawali się i poznają nadal, wychowują na jednolicie myślących, czujących i pracujących dla dobra Ojczyzny i obywateli…”.

Wybitnym budowniczym zrębów kultury fizycznej i sportu wyczynowego był Ernest Żołędziowski, trener i wychowawca, nie tylko nauczył pływać tysiące Opolan, ale współtworzył potężną bazę sportową, z której korzystają kolejne pokolenia młodych mieszkańców naszego miasta.

Za wybitne osiągnięcia w działalności sportowej i zawodowej został odznaczony m. in.: Krzyżem Kawalerskim OOP, Złotym i Brązowym Krzyżami Zasługi, Odznaką Zasłużony Sędzia, Odznaką Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej.

Zmarł 17 lutego 1981 roku. Pochowany został w Opolu.

Autorzy tekstu: Jerzy Duda, Tadeusz Witkowski

Bibliografia:

Władysław Kopaliński: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. Warszawa 1967. Str. 583.
Władysław Dziewulski, Franciszek Hawranek (redakcja): Opole. Monografia miasta Opola. Opole. Str. 645..
Piotr Świętek (redakcja): Opolskie pływanie. 1948 – 2008. Opole. Str. 9.
Eryk Pałasz, Teodor Wieczorek (redakcja): 15 lqt OKS Odra Opole. Jednodniówka. Opole, Str. 9.