Z historii opolskiego piwowarstwa
Początki piwowarstwa w Opolu
Najstarsze ślady piwowarstwa na terenie miasta Opola znaleziono na północnym cyplu wyspy Pasieki, zwanym Ostrówkiem. Jak wykazały przeprowadzone tam w latach 1930 – 1933, 1948, 1952 – 1961 oraz 1962 – 1969 badania archeologiczne, już w X wieku stał w tym miejscu gród, dla którego mieszkańców piwo stanowiło jeden z podstawowych składników pożywienia. Piwo na Ostrówku warzono sposobem domowym, głównie z jęczmienia i przyprawiano chmielem. Oprócz resztek słodu i chmielu na terenie byłej osady znaleziono naczynia drewniane służące do przy gotowywania słodu oraz beczki o pojemności 6 – 10 litrów, które przypuszczalnie służyły do leżakowania oraz transportu piwa.
Plan miasta Opola wykonany w 1650 roku.
Powstawanie od X wieku nowego miasta na prawym brzegu Odry położyło kres funkcjonowaniu osady na Ostrówku, nie zahamowało jednak rozwoju piwowarstwa. Prawdopodobnie wraz z lokacją, której dokonano pomiędzy rokiem 1211 a 1217, otrzymało Opole przywilej piwowarski. Jako prawo rzeczowe przywiązany był on do 124 domów, znajdujących się na terenie miasta w momencie lokacji. Ich właściciele otrzymali tak zwane duże prawo miejskie, które upoważniało´ich między innymi do warzenia oraz wyszynku piwa. Właściciele domów wybudowanych później otrzymywali już tylko małe prawo miejskie, bez przywileju warzenia i wyszynku. Przywilej piwowarski chronił opolskich mieszczan dodatkowo przed konkurencją z zewnątrz. Okoliczne wioski, które nie posiadały praw piwowarskich, nie mogły same warzyć piwa i były zobowiązane do sprowadzania go z miasta. Prawo warzenia i wyszynku było w miastach śląskich z reguły chronione tak zwanym prawem milowym. Polegało ono na obowiązku wyszynku piwa miejskiego w obrębie jednej mili od bram miasta. Na przykład dokument lokacyjny Brzegu z 1247 roku, nakazywał zniszczenie wszystkich karczem, znajdujących się w zasięgu jednej mili. Piwowarzy opolscy znajdowali się w korzystniejszej sytuacji, ponieważ ich prawo warzelnicze sięgało znacznie dalej. Do odbioru piwa opolskiego zobowiązane były pierwotnie wszystkie miejscowości, należące do opolskich dóbr zamkowych oraz miejscowości należące do klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach. Było ich w sumie 45, w 1784 roku wymieniane są jeszcze 36 miejscowości. Dobra opolskiego zamku sięgały szczególnie w kierunku północnym znacznie dalej niż jedną milę od bram miasta. Należące do opolskiej domeny Fałkowice, czy Kuźnia Domaradzka, leżały w odległości przekraczającej pięć mil od Opola. (C.d.n.)
Andrzej Urbanek
