Prawo do urlopu macierzyńskiego mają osoby zatrudnione w oparciu o umowę o pracę oraz te, które opłacają ubezpieczenie chorobowe.
Natomiast od 2016 roku osoby, którym dotychczas nie przysługiwał zasiłek macierzyński (bezrobotni, osoby pracujące na umowach cywilno-prawnych, studenci) będą otrzymywać 1000 zł netto przez okres 12 miesięcy od momentu urodzenia dziecka. Nowego świadczenia nie może otrzymać rodzina, w której jeden rodzic otrzymuje zasiłek macierzyński.
Do tej pory obowiązywały trzy płatne urlopy:
- macierzyński – 20 tygodni
- dodatkowy macierzyński – 6 tygodni
- rodzicielski – 26 tygodni
Od stycznia 2016 zlikwidowano urlop dodatkowy i włączono go do urlopu rodzicielskiego. Obecnie obowiązują więc dwa rodzaje urlopów w związku z narodzinami dziecka:
- macierzyński (20 tygodni)
- rodzicielski (32 tygodnie)
Jak można zauważyć, długość urlopu nie uległa zmianie. W przypadku narodzin wieloraczków długość urlopów wydłuża się: odpowiednio do 31-37 oraz 34 tygodni. Razem może to być od 65 do nawet 71 tygodni, w zależności od liczby dzieci.
Pierwsze 14 dni urlopu macierzyńskiego przeznaczone są wyłącznie dla matki. Resztą może się ona podzielić z ojcem, jeżeli jest on zatrudniony na etacie, prowadzi działalność gospodarczą lub pracuje na umowie-zlecenie i opłaca składkę chorobową. W wyjątkowych sytuacjach (np. w przypadku śmierci matki lub jej pobytu w szpitalu) z urlopu będzie mógł skorzystać również inny członek rodziny.
Bezpośrednio po urlopie macierzyńskim można skorzystać z urlopu rodzicielskiego – jednorazowo lub w maksymalnie 4 częściach. Rodzice mają czas na jego wykorzystanie aż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko skończy 6 lat. Dodatkowo, do 16 tygodni urlopu rodzicielskiego będzie można wykorzystać w dogodnym dla rodziców czasie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Zasady określania wysokości zasiłku macierzyńskiego są wyliczane na podstawie składek rodzica korzystającego z urlopu. Minimalna miesięczna wysokość zasiłku macierzyńskiego to 1000 zł. Osobom, które korzystają z tych urlopów i dostają zasiłek niższy niż 1000 zł netto, zostanie on podwyższony do tej kwoty.
Ile wynosi zasiłek macierzyński? Są dwie możliwości:
- 100% podstawy wymiaru opłacanych składek przez pierwsze 26 tygodni (czyli za okres ustalony jako urlop macierzyński i 6 tygodni urlopu rodzicielskiego w przypadku urodzenia jednego dziecka), a następnie 60% za dalszy okres urlopu rodzicielskiego.
- 80% wynagrodzenia za cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w sytuacji, gdy wniosek o udzielenie tych urlopów został złożony w terminie 21 dni od daty porodu (czyli w sytuacji, gdy od razu deklarujemy, że bezpośrednio po urlopie macierzyńskim decydujemy się na rodzicielski w pełnym wymiarze).
Z zasiłku macierzyńskiego może skorzystać także ubezpieczony ojciec dziecka lub inny ubezpieczony członek rodziny jeżeli:
- matka dziecka umrze lub porzuci dziecko oraz
- osoby te przerwą zatrudnienie lub inną działalność zarobkową w celu sprawowania opieki nad dzieckiem.
Kiedy należy złożyć wniosek o urlop?
Urlop macierzyński można rozpocząć nawet przed porodem. Nie więcej niż 6 tygodni urlopu może przypadać przed przewidywaną datą porodu. W takiej sytuacji składa się pracodawcy wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego, wskazując datę rozpoczęcia urlopu, oraz zaświadczenie lekarskie potwierdzające przewidywalną datę porodu.
Jeżeli decydujemy się rozpocząć urlop po urodzeniu dziecka, należy dostarczyć do ZUS lub do pracodawcy skrócony odpis aktu urodzenia dziecka lub jego kopię poświadczoną za zgodność z oryginałem.
Jeśli kobieta po porodzie wykorzystała 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, dalszą część pozostałego urlopu może wykorzystać ojciec dziecka. W tym celu rodzice muszą złożyć odpowiednie wnioski swoim pracodawcom.
Wniosek o urlop rodzicielski należy złożyć nie później niż 21 dni po porodzie.
Pracodawca nie może odmówić rodzicowi urlopu ani zwolnić rodzica w jego trakcie.
