We antreju przi kafeju. Czerwónka

W poszczególnych odcinkach prezentujemy pokonkursowe prace Regionalnego Konkursu Literackiego „Ze Śląskiem na ty”. Imprezę od 25 lat organizuje Łubniański Ośrodek Kultury.

Łukasz Lenarczyk
PSP w Starych Siołkowicach
Kategoria I, opiekun: mgr Ewa Moździoch
Rok 2014, wyróżnienie

Czerwónka

Mój papa połajzi ze wsi Dómbrówka Dolnoł. Cansto jejździymy dó niych z bezuchy, jednak nołbardziej lubia jejździć tam na geburstaki, bo trefiómy się ta wszyscy na jedny placu: my dziejci, najsi łojcowie, jyich ciotki, ujki, ołmy z ołpóma i sómsiejdzi. Wszyjscy ta minskajó łod lołt, yno my: cyli joł, mój brat i mama só my przijejzdni. Co joł sie u niych nasuchoł ciejkawych łopowiejści ło strachach, duchach, gniótkach i lochach. Suchoł zech ich z łotwartó gambó i niy rołz mi skóra na rynkach ciyrpła ze strachu, a te łopowiejści cym strołsniejse, tym ciejkawse.

Historioł, ktoroł banda łopisywoł, miejscowi przekołzujó z łojców na dziejci łod pokolyń, a zesło juz połra wieków. Joł tez zech jó słysoł wiejla razy, łokropnie mie zaciekawiyła i chcioł zech sie jescy wiyncej cegojś dowiejdzieć. Pojechoł jech wiync z mamó i cioció do starej miyskanki Dómbrówki Dolnej, frau Medelnik, ktoroł pamiyntała łopowiejści swej matki, tak coby jy dopiyro co wcora słysała. Ołmecka ta włołsnó prołcó łopiekowała sie wiyncej niz piyndziejsiónt lołt tym, co łostało po tamtejsym miejscu. Zarołz łod Medelnicki zajejchali my na plebanioł do farołrza, zapołznoł jech tam fakty, ktore sóm w ksiyngach łopisane. Tak minyła mi całoł sobota.

Historia ta zacynoł sie w ganstych dambowych lasach, ze szejś kilomejtrów łod Dómbrówki Dolnej w stróna Pokoju. Teryny te dołwniej nołlezały do diecyzji wrocławskiej i pokrywały sie z granicóma ksiynstwa. Przebiygała tamtyndy głównoł trasa z Namysłowa do Łopoloł. Przi tej trasie połra wieków tymu powstały trzi łosady, ktore z casy sie łozrołstały i utworzyły jednoł wielkoł wiejś, ktoroł miejscowi zwali Czerwónka. Ludzie miyskali w drewianych chałpach, stołwianych na kamiynnych fundamyntach, miejli włołsny, wielki, stołwiany z drzewa kojściół i chałpa gościnnoł dloł przejejzdnych, zwanoł karczmó, co to miała cynść stajennoł dloł kóni i cynść gojścinnoł dloł gojści. Kołzdego roku w łodpust Świyntej Jadwiski ku tymu kojściołowi sła wielkoł procesjoł. Ludzie cióngnyli ołz łod Wrocławia, z kołzdą mijanoł po dródze wsió procesjoł była corołz to licniejsoł. Wszyscy zmiyrzali ku jednymu, ku kojściołowi w Czerwónce. Panowoł tam bowiym kult św. Jadwigi, ktoroł to swój lud łodwiedzała i w potrzybie pómołgała. Ludzie z Czerwónki wiejdli zwycajne wiejskie zycie. Robiyli na polu, trzimali bydło i gadzina, wyrołbiali strómy. Miejli tam gwołrno i uciejśnie, bo tes miejli wszysko, co trza jym było mieć.

Łokoło trzista lołt tymu do tej dobrze gospodarujóncej wsi przisła wielkoł zaraza cholery i zacyła zatołcać corołz to wiynkse kryngi. Cós tam sie wtedy mógło dziołć, jedyn Pón Bócek yno wiy. Ludzie jedyn za drugiym umiyrali. Wiejś łogarnół wielki strach i chałos, ludzie niy nadónzyli pogrzebywać umarłych i niy umiejli sie pómoc. Kóniec kóńców wiejś zamilkła, a z casy ludzie ze sómsiejdnych wiosek zacyli znojdywać ciała umarłych, ktorych roznojsiyły wilki. Jak świat światy, to takiygo strachu tam jescy zołdyn niy widzioł. W łogrómnej bezradnojści niy wiejdzieli, co maju pocónć. Podpołlili ta wiejś, bo ludzi juz tam nie było, yno utrołpiónoł zaraza. Łogiyn strołwiył wszytko, łostała sie jednał chałpa, co stoła na skraju wsi za drógó. W tanty casie przełajzili tam wojołki i grzebali umarłych, narołz z chałpy słysejli jakejś becynie. Wlejźli rajń i znołdli maluśkie dziejcióntko w kolybce. Tamta noc siejdzieli w tej chałpie, z ty dziejciy i strzejlali do wilków, co sie dó niych w ciymku skrołdały. Te dziejcio wojołki wziyli ze sobó. W ty samy casie parafianie z Fałkowic przisiyngali, ze kołzdego roku bandó łajzić z procesjół do kojścioła Świyntego Rocha w Dobrzyniu Wielkiym, zeby yno ta zaraza ustómpiyła. I tak tez sie stanyło. Zaraza ustómpiyła, a w kojściele Świyntego Rocha do dzisiejsego dnia rołz w roku je łodprawianoł msoł w intyncji parafian z Fałkowic, ktorzi w tanty cas ślubowali corocne łofiarowanie.

Po Czerwónce łostały yno ruiny, jedna drewianoł chałpa i studnia, ktoroł stoła wedle kojścioła. Tera stoji w krzipoku po canści zawalónoł. W placu, dzie stoł kojściół, ludzie wbiyli drejwniany palik i powiejsili na niy łobrołzek Świyntej Jadwiski. Na piyrsy krojcóngu w lejsie, na strómie powiejsili łobrołzek Matki Bolesnej, a ździebko dalyj łobrołzek Świyntej Anny. Po latach nadlejśnictwo i chopi z Dómbrówki Dolnej łodbudowali tez chałpa, ktoroł z casy sie już łozwołlała. W łosiymdziejsióntych latach, dzie był łobrołzek Świyntej Jadwiski, postawiyli kaplicka i figurka Świyntej Jadwigi, ktoroł podarowała frau Medelnik z Dómbrówki Dolnej. Ludzie łopiekujó sie tym miejscy łod wiejlu, wiejlu lołt, sanujó tez tradycjoł, jakoł tam panowała, i kołzdego roku w łodpust św. Jadwigi je łodprawianoł msoł i nabozyństwo rózańcowe przi tej kaplicce, co stoji w lejsie na placu kojścioła. Łod trzistu lołt miejsce to nazywajó Wilcoł Buda, a ciotka Lisjen gołdoł „Jejdziymy do Jadwiski”. Mrojźnó i śniyżnó zimó miyskańcy Dómbrówki Dolnej urzóndzajó kulig do Wilcej Budy, jescy pijyńć lołt tymu w chałpie tej, w palynisku rozpołlali łogiyń, przi ktory sie łogrzywali, piekli smacne wószty, piyli tej z termosów i łosprowiali do ciymka. A potyn wrołcali do dóm.

Tera chałpa ta grojzi zawalyniy, trza by jó naprawić, i to wartko, bo za połra lołt łostatniej chałpy po wsi Czerwónka juz tam nie bandzie. W ganstych dambowych lasach ze szejść kilomejtrów łod Dómbrówki Dolnej w stróna Pokoju stoji buda – Wilcoł Buda.