„Łodpust na farze w Raszowej” to jedno z opowiadań laureatki 1. miejsca, w kategorii uczniów klas VII – VIII. Autorką pracy jest Emilia Wahl z Popielowa.
„Łodpust na farze w Raszowej”
Nie wszyscy dzisiej pamiyntajóm jakie były łodpusty piyrwej, beztóz chciałabych Wóm łopejdzjeć
ło łodpuście na farze w Raszowej. Historia ta znóm niestety yno z łopowieści mojej mamy i ołmy Marysi, bo zanich joł sie urodzióła to takich łodpustów juz zech nie przezyła. Przypuszczóm tez, ze nie kozdy moł
w rodzinie duchowiyństwo wiync nie kozdy tez wiy, jak łodpusty na plebanii łobchodzóne bóły kiedyś .
Piyrwej łodpust to bóło we wsi jedno z nołwiynksych wydarzyń, na ktore wszyscy cekali cały rok
i dugo po łodpuście jescy łó niy spóminali. A jak jescy karuzele i budy z cukierkóma przijechały to uciechy dloł bajtli i nie yno dzieci bóło co niemiara. Ludzie jednak do łodpustu podchodziyli bardzo poważnie
i religijnie bo mocno wierzyli, ze poprzez udział w łodpuście mogą uprosić wiele łask Bożych i uzyskać łodpust w wybranej intencji lub dla wybranej osoby. Beztóz tez intencje te łofiarowywano za zmarłych lub tez chorych. Tradycjóm tez bóło jezdzynie na łodpusty do innych parafii. Piyirwej na łodpusty jejździóło sie na furmankach z kóńmi, nieskorzyj juz na kołach, a tera autóma.
Moja mama, jako malutkoł dziołska, jeździóła co roku ze swojóm mamą, czyli z moją ołmóm Marysią do Raszowej, na fara-czyli na plebania, na łodpust pómołgać ciotkóm. Nie jeździóła sama bo do kupy ze swojóm siostróm i jej ceróm. Na farze w Raszowej w ty casie proboszczy bół ks. Hubert Szdzuj, chtory do kupy z dwóma swoimi siostróma: Anóm i Liskóm miyszkoł w Raszowej przez 28 lołt. Dzisiej juz ani śp. ksióndz Hubert, ani jego siostry nie zyjó, a to wielkoł skoda, bo z pewnościóm by nóm mógli kans ciekawych historii połopowiadać.
Jedna z sióstr-ciotka Anna, grała w kościele przez wiele lołt na organach, stroiła kościół, prała szaty liturgiczne, robióła zakupy i uczyła religii dzieci z parafii. Drugoł zaś siostra-ciotka Liska, dbała ło kuchnia
i dóm azeby wszystko było cyste, piękne a obiady smaczne i gesónd. Kazdoł z nich bóła innoł, ale przez całe zycie zgodzióły sie i suzuły na parafii. Jedynie co to jak zblizoł się łodpust robióły sie nerwowe bo chciały azeby wszystko bóło piynknie i dobrze przigotowane.
Z tego co łopowiadała moja ołma, to łodpust w Raszowej bół wielky wydarzyniy, na które całoł parafia prziygotowywała sie juz przez cały tydziyń prandzej. Wszystkie płoty sie malowalo, trołwa kojsióło, grzóndki w łogrodzie kopało, ziele wyrywało, bo przeca w tyn dziyń całoł rodzina przyjyzdzała na łobiołd i wszystko musiało być piynkne i łodświyntne. Obowiónzkowo tez na kazdym dómie wiysało sie fany: zółto-biołe abo niebiesko-biołe.
Na farze, przy kościejle, przygotowania trzwały juz kans prandzyj. A ze bół to kojściół pod wezwaniem Łopaczności Bożej, to łodpust był zawsze w lipcu i pogoda dopisywała przepiynknoł. Wpiyrw czyścióło sie wszystkie łokna i prało sztoresy i gardiny, wymiatało pajóncyny z kazdego rogu i plewióło cały łogródek. Wszystko musiało być tip top i na glanz, bo to przeca łodpust i połno gojści i ksiynży do parafii przyjedzie. Potym trzeba bóło wyprać ale przede wszystkym wyskróbić i na starym maglu wymaglować wszystkie tischdeki, ażeby jak zaproszóni ksiynża po łodpustowej uroczystojści w kościejle na fara przyjdóm, wszystko dobrze wyglóndało.
O czyńści duchowej, tez sie nie zapóminało i przikłołdało sie do tego wielkoł wołga. Wszystkie groby ludzie piynknie czyściyli, kwiołtka sadziyli, miyndzy grobóma grabiyli ścieżki, a ze łodpust był latym to
w wazónach łod pióntku piynkne kwiołtka przynojsiyli- nie takie z kwiaciarni ale z dómu, z łogrodu, kazdy jakie mioł-czyli swojskie.
Cały tydzień przed łodpusty ujek Hubert-proboszcz-spowiadoł w suchalnicce, przed i po mszy, a kto nie chcioł iść do proboszcza to móg iść na spowiedź do zaproszónego ksiyndza lub wikarego, ktory w parafii w Raszowej w ty casie zawse pómołgoł. W czwartek wiysało sie juz ślajfy nad ołtarzym i fanki w kościejle
i na zewnóntrz, a kobiyty przynisóły piynknie uplecióne zielóne wiyńce, ktore wiysało sie na drzwiach kojścioła i w kościejle. Wszyscy sobie pómołgali i razym pracowali. W pióntek schola z ciotkóm Anóm ćwiczóła piynkne pieśni i psalmy na łodpust. Marianki strojóły fany i figury kwiołtkóma i ślajfkóma, a ministranci umołwiali się kto be mioł słuzba. Wtedy nie bóło telefónów wiync musiało być wszystko na miejscu zorganizowane a i tak ludzie się dobrze dogołdywali i jedni drugy radzili .
Łod pióntku na fara zaczły sie zjyżdżać wszystkie kucharki, a przede wszystkim pani Król – Hauptkucharka
z Nołkła. Bez Hauptkucharki nic by sie nie dzioło, to łóna rzóndziyła całóm kuchnióm. W sobota na farze
w kuchni wrzało łod samego rana. Hałptkucharka wydołwała kómyndy a wszystkie kobiyty w kuchni razem
z mojóm ołmóm i ciotkóm przigotowywały Mittag na niejdziejla. Jedna strugała kartołfle na kluski do wielkiego ajmra-bo przeca klósek nie mógło zabraknóńć, drugoł robiółka rolady, ktore musiały być
z wołowego miynsa, z cebulkóm i łogórky kisónym, inne kulały klopsy i klupały kotlety, jescy inkse kucharki siekały kapusta, piekły biszkopty, kołołce łodpustowe i torty. Inne robióły śpajze czyli takie desery kolorowe z jajek, a pani Król robióła nołważniejse danie czyli rosół, ze swojskich kurów i swojskich nudli!
Nawet sobie nie umiycie wyobrazić, jak to wszystko bóło zorganizowane. Łod samego rana w kuchni
i waszkuchni połlóły sie piece kaflowe. Do kuchni łogrómne grace z piwincy znojsióły kucharki i robota sła wartko. Jak juz mało wiela w kuchni wszystko bóło uwarzóne wtedy mama z ołmóm Marysióm i ciocióm dekowały i sykowały stoły. Na stoły kładło się biołe wykrochmalóne łobrusy – taky nołlepse, polerowało sie gysiyr, ustołwiało kwiołtka z łogródka w blumwasach, układało się niebiesko-żółte ślajfki i serwetki. Alez to piynknie musiało wszystko wyglóndać!
W dzień łodpustu, łod pióntej rano, pod faróm ustołwiały się juz śtyndry z budóma czyli dzisiejsze stragany z zabawkóma łodpustowymi. Kazdy sprzedajóncy chcioł mieć nołlepsy plac przy wejściu do kojścioła, azeby jak nołwiyncej łodpustników przycióngnóńć do siebie. Budy były róztomajtne: z kolorowymi cukierkóma, zabawkóma, ołs po budy z knalkorkóma i cympletkóma dloł chłopców. Ło dziewióntej na Msza do Raszowej przychodzili piyrsi póntnicy z Maliny, Krośnicy i Nołkła. Ksióndz proboszcz zawsze cekoł na tych pielgrzymów by ich serdecznie przywitać i wprowadzić do Kojścioła.
Tradycyjnie, jak zawsze ło jedynastej, bóła suma łodpustowoł. Każdoł suma rozpoczynała się łod procesji. Piyrse soł krziz postrojóny kwiołtkóma, ministanci, potym Marianki z wińcóma z myrty na głowie niósły sztandary kościelne i firgury, a te figury bóły tak ciynzke, ze ledwo dało sie je uniyść. Potym chłopcy w biołych koszulach z wielkimi figuróma, ksyinża i na samym kóńcu gojście łodpustowi i parafianie. No
i jak zawsze musiała być łorkiestra, co to dodołwała ważności i całymu obrzyndowi. Suma łodpustowoł trzwała zawsze bardzo dugo. Łodprawiało się jóm w kaplicy na cmyntarzu, ażeby wszycy mógli sie pomiejścić i widzieć łoltorz. A ze kołzanie nierołz trzwało bardzo dugo, to łod dugygo stonioł wszystkich juz nogi bolały i siołdali na skraju róztomajtnych grobów, ktore na łodpust bóły wypucowane i kwiołtkóma przyozdobióne. Na kóniec mszy łodpustowej zawsze musiała być uroczystoł intrada łorkiestry po cym wszyscy się łozłajzili pod budy a ksiynża na plebania na uroczysty łodpustowy mitag szybko podónżali.
W progu plebani witały ksiynży bedinerki łodpustowe, ustrojóne w biołe bluzki i fortuski. Łobiołd bół wydowłwany wartko, bo każdy z ksiynży na nieszpory do swojej parafii się uwijoł. Wpiyrw rozlywanoł bóła złocistoł nudelzupa czyli dzisiejszy rosół, potym ślónskie klóski i tarte klóski, modroł kapusta, rolady, kotlety, klopsy mielóne, pieczyń i surówki. Potym bedinerki wnojsióły kolorowe kómpoty i śpajze na deser. A na samym kóńcu kafej, tort i kołołc. Jak juz wszystko zostało wydane na stoły, wtedy w kóńcu kucharki mógły się łoddychnóńć i chwila łodpocóńc. Potym dopiyro grzoło się na piecu w wielkich dymfrach woda
i pomywało te śołbry brudnych naczyń i garców z całego dnia. Ło trzejciej po połejdniu bóły uroczyste nieszpory łodpustowe, a budy zacynały się pomału pakować i łodjyzdzać do dóm. Nołcyńściyj ło siedymnastej wszystko zacóło ucichać i łodpustowi gojście tez do dóm zacyli wyjyzdzać. Parafia zacynała znów żyć codziynnościóm.
Potym jescy, jak zawse, przez całe tygodnie gołdało się przed dómóma i w kolejce w sklepie, jak to fajnie na łodpuście bóło i cy kołzanie się podołbało. Pirwej łodpust to był ważny dziyń. Szkoda, że joł już takich uroczystych łodpustów nie pamintóm i nie moga takich wydarzyń sama przeżyć. Dziś niy ma już Hauptkucharek na farze, fajeruje się w restauracjach, zamiast samymu warzić, zamawioł się tez corołz cańściyj catering. Dzieci Marii nie majóm już wianuszków na głowach bo zołdyn myrty w dóma juz nie sadzi.
A może warto wrócić do tych wszystkich piyrwejsych tradycji……..?
To prawda, dzisiejsze parafialne odpusty nie są już takie same jak kiedyś. Jestem jednak pewny, że dla wielu z nas, współcześnie praktykujących chrześcijan, są wciąż bardzo ważne. Parafialny odpust był i do dziś jest jednym z najważniejszych wydarzeń w życiu parafialnych społeczności. Ponadto wielu śląskich chrześcijan, poważnie traktujących swoje praktyki religijne, nie wyobraża sobie, aby nie odwiedzić uroczystości odpustowych organizowanych u Świętej Anny w Czarnowąsach czy w Oleśnie, nie mówiąc już
o uroczystościach ku czci tej świętej na Górze Świętej Anny. Jako stały i wieloletni uczestnik uroczystości odpustowych ku czci Świętego Rocha w Dobrzeniu Wielkim też nie widzę, abyśmy w najbliższym czasie, mieli powody do obaw. Kościół nie nie zginie, Bóg jest w jego wnętrzu (Ps 87,1-3.5-6) – Krystian Czech
