We antreju przi kafeju. Krzize i kapliczki ze Złónic

W poszczególnych odcinkach prezentujemy pokonkursowe prace Regionalnego Konkursu Literackiego „Ze Śląskiem na ty”. Imprezę organizuje Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Inicjatyw Kulturalnych w Gminie Łubniany ANIMATOR.

Autorem pracy jest Łukasz Ledwig wtedy  jeszcze uczeń Gimnazjum Zespołu Szkół im ks. Karola Brommera w Zimnicach Wielkich. Praca zajęła I miejsce w Regionalnym Konkursie Literackim „Ze Śląskiem na ty” – rok 2014.

Pewnego piynknego słónecznego dnia wziół zech koło i jechoł sie powojzić po wsi. Złónice nie sóm wielke, to w godzina zech całe łobjechoł. Jedno co mi w padło piyrsy rołz
w zyciu  w łoko i nie dało mi pokoju, to to, camu w tej nasej wsi je tela krzizów? Tela ludzi umarło? Abo to je czyńść dekoracji przed chałupóm? Ale tera  zech sie nie spotkoł, zeby przed dómym kto stawioł jakoł kapliczka abo krziz.

Bół zech ciekawy, jak to piyrwej bóło. No, a jak móm pytanie ło czasy piyrwejse to idam dzie? Do ołpy! Jak zech przisoł do izby, kaj to siedzioł, to ołpa zajś myśloł, ze cham co słodkego, zeby se pomaszkecić, no bo wiycie, jak to je. Widać bóło, że zech go zaskocół tym, ze nie słodziuchy bóły tymatym mojej wizyty. Mój ołpa nazywoł sie Franciszek Broj i moł 66 lołt. W Złónicach miyszkoł łod urodzynia, wiync zdónżół juz poznać kans historii ło tej wsi.

Ołpa kołzoł mi sie łoblyc i poszli my na szpacyr. Zatrzimali my sie koło sklepu, a łón zaczół łopowiadać ło „Dzwónnicy”, jakoł to mómy we wsi. Podeszli my dó ni bliży. Dowiedziołech sie, że ufundowoł jóm kieryjś Mathǟus Racał i karczmołrz z Proskowa na chwała Chrystusa i jego Nołświyntszej Matki. Ozdobiónoł je malowanymi łobrołzkóma, na ktorych to widać postaci: Mikołaja, Rocha, Sebastiana, Urbana, Chrystusa na krzizu, Jerzego
i Matki Boskej Piekarskej. Dryne sóm tez wizerunki św. Trójcy, św. Piotra, św. Jana Nepomucena i św. Pawła. Kapliczka je bardzo wysokoł. W środku sóm dzwóny, ktore to dzwónióm codziynnie na Anioł Pański. Kapliczka je na pewno ozdobóm nasej wsi.

„Dzwónnica” – Źlinice, ul. Jędrzejczyka

Kapliczka Małoszka bóła drugoł w kolejności. Małoszek wybudowoł jóm ku pamiynci swoich dwóch synów, ktorzi to polegli we wojnach światowych. We wnynce stoi figurka Niepokalanej. Zaniym ta kapliczka powstała, stoł tam w tym samym placu sup z łobrazym św. Izidora.

Kapliczka Małoszka – Źlinice, ul. Prószkowska

            Dalyj poszli my do kapliczki, ktoroł stoi w środku wioski, i ktoroł to joł tez codziynnie mijóm połra razy, jak lołcam po wsi. Je to kapliczka państwa Klucznych. Kluczni bardzo dbajóm łó niam i czynsto odnawiajóm. We wnynce kapliczki stoi figurka Serca Najświyntszej Marii Panny.

Kapliczka i krziz u Klucznego przi szosie moł piynknoł historia. Zimóm 1812 roku przibyli na nasze teryny Francuzi, ktorzi wrołcali z Rosji. W dródze kans umarło. Łostali łóni pochowani właśnie w tym miejscu, dzie stoi tera kapliczka i krziz. Kapliczka wybudowanoł łostała w piyrwszej połowie  XIX wieku. We wnynce stoi mały obrazek Stanisława Kostki, ktory to otrzimuje z rónk Matki Bożej kómóniam świyntoł. A kiedy powstoł krziz „W trzeciym roku strasznej wojny poświęcamy ten krzyż. Jezu, daruj nam ponownie pokój, na Tobie polegamy. Kochana Matko Boża, pozwól, by opuściła nas ból i trwoga”. Tak właśnie je napisane na krzizu i to chyba nołlepi tez pokazuje nóm, jak wojna bóła strasznym wydarzyniym.

Kapliczka i krziz Klucznych – Źlinice, ul. Krapkowicka

Kluczni mają jeszcze kapliczkę z św. Florianem, przy ul. Jędrzejczyka

            Spacerujónc dalyj łodwiydziyli my krziz Chudalów przi dródze miyndzy Złónicami a Zimnicami Małymi (Siymicami Małymi), łostoł łón wzniejsióny na pamióntka śmierci chopa pani Chudalinej – Ignaca. Napisane na niym je: „Wszyscy przechodnie winni zmówić Ojcze Nasz oraz Zdrowaś Mario, ze tego oraz siamtego, którzy poprzez nieoczekiwaną śmierć zeszli z tego świata 1904”.

Krziz Chudalów – Źlinice, ul. Krapkowicka

            Nołbardzi pokryncónoł, mojym zdaniym, historia moł krziz na polu od Gruntów. Je łón łogrómnie wielki. Z tego, co zech sie docytoł na niym, łostoł łón postawióny w 1909 roku przez mieszkańców gminy. Powodym tego, że go postawiyli bóła tragicznoł śmierć modego rolnika, ale nie je to jedyny powód. Podobno ludzie widywali tam chodzónce po łónce na bioło łoblecóne dziołchy. Przez to na te pole ludzie gołdajóm niby „Pani łónka”. Ale gołdało sie też ło chopie, który z roboty wrołcoł i w pobliżu tego krziza wskocóło mu cojś na plecy. Zdołwało mu sie to corołz ciynższe, ale nie umioł się łobrócić, coby łobejrzeć co za pieróństwo mu na plecach siedzi. Przi nastympnym mostku zeskocóło, śmiejónc sie łokropnie. A jeszcze jedna historia dopedzioł nóm kolega z roboty łod ołpy. Pedzioł łón, że o północy w Wielki Pióntek w tamtym miejscu tańcowały chopy. Wiela w tym je prołdy, to joł nie wiam, ale skuliś tego miyndzy innymi postawiyli tam tyn krziz.

Krziz na polu Gruntów – Źlinice, droga nad Odrą

            Minyli my jeszcze połram krzizów, ale ołpa moge pedzieć, jyno do kogo należóm, bo legyndy i łopowieści łó nich nie krónżóm.

Na kóniec zatrzymali my sie przi krzizu, ktorym łopiekuje sie familia łod mojego ołpy. Krziz łostoł postawióny z kamiynia w 1905 roku. Napisane na niym je: „Krzyż ten został postawiony przez Broja na chwałę Boga oraz Matki Boskiej Częstochowskiej”.  Rozalia Broj, praołma łod mojego ołpy bóła wielką czcicielkóm Matki Boskej Czynstochowskej. Z tego wzglyndu szafeczka w podstawie krziza zawiyroł Jej wizerónek. Je tam tez kopia łobrazu Łaskawojści Piekarskej.

Kapliczka Broja (łod ołpy z rodziny) – Źlinice, ul. Prószkowska

            Ze szpacyru wrócili my, jak już sie ciymno zacło robić. Bez trzi godziny suchania łopowiejści łod mojego ołpy mogóm niektorym się wydołwać nudne, ale mie ciekawióm bardzo. Sóm nawiónzaniym do piyrwejsych wierzyń i pokazujóm, że w życiu człowieka nołważniejszy powinin być Pón Bócek. Nie wnikóm w to, czy te duchy tam rychtig straszóły, czy tych Francuzów grzebali u nołs we wsi. Nołważniejsze je to, że zech poznoł stare dzieje mojej piynknej wsi, ktorej uroku i niepowtarzalnojści nadołwajóm te krzize i kapliczki.